ΔΑΥΙΔ ΜΠΑΚΑΣ: ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΔΕΝ ΓΡΑΦΟΥΝ ΠΙΑ...
Συνέντευξη στη Γεωργία Λινάρδου
Ο Δαυίδ Μπάκας είναι από τους ανθρώπους που δεν περιορίζεται σε τίτλους. Ανήκει σ' εκείνους τους ανθρώπους που οι τίτλοι αποδεικνύονται αδύναμοι και να τους χωρέσουν και να τους περιγράψουν.
Είναι από τον Ασπρόπυργο Αττικής, εργάζεται και ζει εκεί.
Στον «καταραμένο» Ασπρόπυργο -για ορισμένους- λόγω της υψηλής βιομηχανικής επιβάρυνσης. Ο Ασπρόπυργος είναι περικυκλωμένος από βιομηχανίες, βιοτεχνίες και απόβλητα.
Κι όμως σ' αυτόν εκεί τον «καταραμένο» τόπο, μπορεί να συναντήσει κάποιος ακόμη γυναίκες να σκουπίζουν και να ασπρίζουν το πεζοδρόμιό τους, γειτονιές που μοσχοβολούν από τις τριανταφυλλιές και τα γιασεμιά.
Ο Δαυίδ, όμως, το έχει προχωρήσει.
Εδώ και περίπου δώδεκα χρόνια παρακολουθεί φωτογραφίζοντας τις λεπτομέρειες της φύσης.
Και τι κατάφερε; Να διώξει την «κατάρα» απ' τον τόπο του.
Πώς;
Ποιος το περίμενε ότι η φύση στον Ασπρόπυργο αντιστέκεται με εκπληκτικό τρόπο. Μου λέει ότι διαθέτει πάνω από 30 διαφορετικά είδη ορχιδέων. Μου εξηγεί ότι στον τόπο αυτόν που άλλοι επιλέγουν να μολύνουν κι άλλοι να σκοτώνουν τη ζωή, υπάρχουν τρία διαφορετικά αυτοφυή είδη κρόκου, το λεγόμενο σαφράν.
Ο εδώ και 35 χρόνια δάσκαλος στον Ασπρόπυργο δε σταμάτησε ποτέ να εξελίσσει όχι μόνον τις γνώσεις και τις εμπειρίες του, αλλά κυρίως την αγάπη του για τα θαύματα της φύσης και κυρίως για τους ανθρώπους.
Είναι ο λόγος που τον θεωρώ έναν σημαντικό άνθρωπο.
-Πόσα χρόνια είσαι δάσκαλος;
«Περίπου 35».
-Και τι σε έχει διδάξει η δουλειά σου; Τα παιδιά μπορούν να μιλήσουν για το τι διδάσκεις εσύ, αλλά εσύ τι έχεις διδαχθεί από αυτήν, από την εξέλιξή της με τα χρόνια;
«Ζεστασιά, δοτικότητα, εκπλήξεις διαρκώς γιατί αλλάζουν πολύ τα πράγματα και πολύ έχουν αλλάξει την τελευταία εικοσαετία ίσως και λιγότερο, την τελευταία δεκαπενταετία. Αυτό που τα έχει ριζικά μεταβάλλει είναι η τεχνολογία, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, το κινητό. Αυτό που έχει αλλάξει πάρα πολύ είναι η γραφή, τα παιδιά δεν γράφουν πια».
-Γιατί;
«Πληκτρολογούν. Ίσως στο μέλλον να αποτελέσει ένα σπάνιο είδος η γραφή. Αν στην τέχνη αυτό είναι ένα αποτύπωμα, το να ζωγραφίζει για παράδειγμα κάποιος, το ίδιο είναι και στο να γράφει ένα κείμενο. Έχει σωματικότητα η σκέψη, η ιδέα του. Ε, αυτό χάνεται συνέχεια. Κι αυτό είναι ένα πρόβλημα».
-Μπορεί να υπάρξει μία απάντηση σε αυτό ή θα επιδεινώνεται;
«Είναι πολύ δυνατό το ποτάμι της τεχνολογίας. Δεν ακούει κανείς τίποτα, δεν ενδιαφέρεται. Είναι μία παρέμβαση τεχνολογική στην ίδια τη ζωή. Έτσι και στην εκπαίδευση. Εξοικονομούμε κόπο μ' αυτόν τον τρόπο, νομίζω κι αυτό είναι το πιο σημαντικό. Ο άνθρωπος θέλει ευκολίες. Ε, λοιπόν, παίρνει ευκολίες και με το παραπάνω, μεταξύ των οποίων και αυτό. Δεν θα ανοίξει μία εγκυκλοπαίδεια, δεν θα ξεφυλλίσει ένα βιβλίο, δηλαδή, εγώ όταν θέλω κάτι να τους πω για τη γραμματική, για ένα ρήμα, ένα άρθρο, αυτό που κάνω είναι να τους στείλω να ξεφυλλίσουν ένα βιβλίο. Αυτό δεν το κάνουν. Με το πάτημα ενός κουμπιού, θα μπουν στη wikipedia και ή κάτι άλλο και θα το βρούνε. Δεν είναι πάντα αξιόπιστο, είναι γνωστό. Και τελευταία αυτό με τις ειδήσεις και τα fake news κλπ. Υπάρχει πάρα πολύ αυθαιρεσία. Δεν υπάρχει διαδρομή, δεν υπάρχει αυτή η οδοιπορία στη γνώση. Τι σημαίνει οδοιπορία στη γνώση; Αν σου ζητήσω μια πληροφορία θα ανατρέξεις στο βιβλίο και ενδιάμεσα θα κάνεις σταθμούς. Ε, αυτούς τους σταθμούς δεν τους κάνει το παιδί. Και βεβαίως πείθεται απολύτως σε αυτό που διαβάζει, δεν το κριτικάρει, δεν το θέτει υπό αμφισβήτηση».
-Και γι' αυτό φταεί μόνον η τεχνολογία;
«Όχι, όχι, μόνον ως ευκολία. Αν τώρα κοντά σ' αυτό που με ρωτάς τι με έχει διδάξει, βάλουμε και το τέλος της αυθεντίας, δεν είναι ο δάσκαλος πια καμία αυθεντία, αν προσθέσουμε και το ότι τα πρότυπα είναι άλλα, είναι αλλού, καλλιτεχνικά, αθλητικά, οικονομικά, δεν είναι πάντως πολιτιστικά -μιλώντας για τις πλατιές μάζες των ανθρώπων - και όχι για κάποιες συγκεκριμένους ανθρώπους. Έχουν αλλάξει άρδην τα πράγματα. Δεν είναι θέμα αισιοδοξίας ή απαισιοδοξίας, υπάρχει μία ενδότερη μεταβολή της εκπαίδευσης και τέτοια ρευστότητα που δεν ξέρει κάποιος αν μπορεί να παρέμβει ή όχι ή αν θα πρέπει να αφήσει να κατασταλάξουν τα πράγματα και βλέπουμε. Δεν σημαίνει ότι δεν θα παλεύει μονίμως. Αυτό το εργαλείο για την εκπαίδευση που ίσως μένει, είναι ο δάσκαλος. Ο κάθε ευπατρίδης, ο κάθε φιλότιμος δάσκαλος που μπορεί να προσφέρει, να προσθέσει, μπορεί να παρακινήσει, μπορεί να εμπνεύσει. Δεν είναι θέμα βιβλίων, για παράδειγμα. Διαμαρτύρεται ο κόσμος, οι μαθητές, πολλές φορές οι καθηγητές -και για λόγους συνδικαλιστικούς - ότι τα βιβλία δεν είναι τόσο καλά. Ε, δούλεψε μέχρι να αλλάξουν τα υπάρχοντα βιβλία. Βάλε και την δική σου σφραγίδα. Πρόσφερε τη γνώση εσύ ως διαμεσολαβητής στα παιδιά. Δώσε τον προβληματισμό σου μαζί με τα παιδιά. Συνεταιρίσου με τα παιδιά για κάτι καλύτερο. Δεν μπορείς να περιμένεις μεσσιανικά να αλλάξει το σύστημα».
-Έχουν ευθύνες, όμως, και οι δάσκαλοι.
«Πάρα πολλές. Και ο δάσκαλος είναι μέρος μιας γενικότερης κρίσης. Αυτό που λέμε, οικονομική κρίση, δεν είναι οικονομική κρίση, είναι κυρίως άλλα πράγματα».
-Η οικονομική κρίση έχει επηρεάσει τα παιδιά, τα όνειρά τους; Είπαμε για την τεχνολογία. Είναι ένας παράγοντας το γεγονός ότι ένα κλικ πέρα από γρήγορο είναι φθηνό. Πώς βλέπεις να έχει παρέμβει η κρίση και η οικονομική ένδεια, γιατί πολλές οικογένειες δυσκολεύονται να δώσουν στα παιδιά τους εφόδια.
«Υπάρχει μία γενικότερη αναστολή. Αυτός που έχει επηρεάσει περισσότερο, όμως, επειδή θέλουν να εφοδιάζουν τα παιδιά τους, είναι οι γονείς. Και νομίζω το χειρότερο είναι ότι έχοντας επηρεάσει τους γονείς, τους έχει επηρεάσει σε ένα επίπεδο εκπτώσεων αξιών. Δηλαδή, έχω την αίσθηση κάποιες φορές ότι ο γονιός λέει ψέμματα στο παιδί επειδή δεν θέλει ακριβώς να του αναστείλει τα όνειρα. Ότι τάζει στο παιδί, ότι προσφέρει στο παιδί περισσότερα από αυτά που έχει, εννοώ και οικονομικά. Θα ήθελε να το στηρίξει, αλλά δεν μπορεί. Πολλά από τα παιδιά, αρχίζουν και συνειδητοποιούν την κατάσταση εντός της κρίσης. Η κρίση είναι η πραγματικότητά τους, αλλά αυτά δεν επηρεάζονται. Αυτά που ζητούσαν, ζητούν. Είναι η αντίφαση το να θέλει κάποιος, ένα παιδί να έχει το τελευταίο μοντέλο Samsung και Iphone για να συγκριθεί, για να διαφοροποιηθεί από τους συνομηλίκους του και το ζητάει από μία φτωχή οικογένεια. Ξέρουμε, όμως, όλοι ότι το κόστος αυτού είναι ένας μισθός, μπορεί και περισσότερο. Ο γονιός μπορεί να το πάρει υποκύπτοντας σε ένα είδος εκβιασμού απέναντι στα παιδιά. Δεν ξέρω, τα παιδιά σε ορισμένα πράγματα κυρίως καταναλωτικά, καλπάζουν. Εννοώ αυτά που μπορούν, όχι αυτά που από την κατάσταση την ίδια έχουν περιθωριοποιηθεί. Τα παιδιά που μπορούν -μιας μέσης οικογένειες, όσο υπάρχουν - απαιτούν ακόμη».
-Απ' όσο γνωρίζω, έχεις μια σπουδαία βιβλιοθήκη, βιβλία σου ζητούν;
«Όποτε μπορώ μοιράζω βιβλία. Υπάρχουν παιδιά τα οποία διψάνε ακόμη. Άλλωστε και ποτέ δεν υπήρχε ένας ευρύς κύκλος παιδιών, μαθητών εννοώ, αναγνωστών. Πάντα ήταν λίγα τα παιδιά που διάβαζαν. Σήμερα, όμως, υπάρχουν και γονείς οι οποίοι τα υποψιάζουν και υπάρχουν παιδιά που ζητούν βιβλία. Υπάρχουν και καθηγητές που προσπαθούν να κάνουν πιο συνθετικές εργασίες, υπάρχουν τα λεγόμενα project τα τελευταία χρόνια, μέσω των οποίων αναζητούν παιδιά τις βιβλιοθήκες. Βέβαια, συνήθως το έπαθλο είναι μια μεγάλη εκδρομή στο εξωτερικό, με τα project. Ένα άλλο στοιχείο της σύγχρονης εκπαίδευσης, είναι αυτό, ότι έχει γίνει λιγάκι γραφείο tours. Οπότε τα παιδιά έχουν την ευκαιρία από το Γυμνάσιο, κάτι που δεν το είχαμε ποτέ, μέσω αυτών των project πριν τελειώσουν το λύκειο να πάνε δύο ή τρεις φορές στο εξωτερικό. Επίσης μια αντίφαση. Σε μια φτωχή κοινωνία, όπως είναι η δική μας, εκεί πάλι θυσιάζονται οι γονείς να μη λείψουν στα παιδιά τους πράγματα, δηλαδή να μη λείψει η οικονομική υποστήριξη που θα το βοηθήσει να πάει έξω».
-Η δημόσια εκπαίδευση παράγει μορφωμένους ανθρώπους;
«Όποιος αρπάξει την ευκαιρία. Ως σύστημα αν προσφέρει είναι δύσκολο να το πει κανείς, δυστυχώς ή ευτυχώς, τα φροντιστήρια ως παραπαιδεία ή παράλληλη εκπαίδευση, είναι αυτά που επωμίζονται ένα τέτοιο έργο. Συμβάλλουν συμπληρωματικά μέσα στον ανταγωνισμό στην κουλτούρα των παιδιών. Αν μπορεί κανείς να μιλήσει για κουλτούρα και όχι για ανεφοδιασμό, ένα άδικο μέλλον».
-Από τα γραπτά των μαθητών υπάρχει κάτι που σου έχει κάνει εντύπωση;
«Σίγουρα τα παιδιά είναι πιο ανορθόγραφα από προηγούμενες γενιές».
-Αυτό γιατί;
«Η πρώτη μας έκπτωση ήταν τα πνεύματα και οι τόνοι, πήγαμε στο μονοτονικό. Η δεύτερη είναι να θεωρούμε ότι η ορθογραφία είναι ιστορική, άρα δεν παίζει κάποιο ρόλο. Η τρίτη είναι ότι πληκτρολογούν και δεν διαβάζουν και δεν ενδιαφέρονται. Υπάρχει βέβαια και μια γενικότερη υποτίμηση των ανθρωπιστικών γραμμάτων, δεν είναι εργαλείο ζωής τα ανθρωπιστικά γράμματα. Οι επιστήμες που σχετίζονται με την οικονομία, χρηματοοικονομικά, μαθηματικά, τεχνολογία, είναι αυτές που είναι προτιμητέες. Κατά συνέπεια, για όλους αυτούς τους λόγους αποστασιοποιούμαστε από και την ορθογραφία και γενικότερα τη γραφή. Είναι εμφανής η διαφορά ορθογραφίας, ανορθογραφίας, αν για κάποιους παίζει κάποιο ρόλο. Παίζει το ρόλο της απόστασης αν όχι και της απόσχισης από μερικά πράγματα. Σίγουρα είναι ένας πολιτισμός προφορικότητας ή αφής στην οθόνη».
-Αυτός ο πολιτισμός προφορικότητας πού μπορεί να οδηγήσει;
«Σε ποιο ελαφρές καταστάσεις. Γιατί δεν θα πας εύκολα και στο βιβλίο. Υπήρχε εδώ και κάποια χρόνια ένα ζήτημα ανταγωνιστικότητας του ηλεκτρονικού βιβλίου σε σχέση με το έντυπο. Νομίζω ότι δεν τίθεται πια. Αν πεις ότι υποχωρεί το αναγνωστικό κοινό, ολοένα και περισσότερο μειώνεται επειδή δεν έχει λεφτά, επειδή δεν έχει την παιδεία να το κάνει -μόνον ένα 8 με 10% διαβάζει, δεν είναι μέρος της κρίσης αυτό; Ε, σιγά σιγά υποχωρεί αυτή η σχέση με το βιβλίο, μια κανονική σχέση. Να θες να δεις, να θες να ευφρανθείς, να θες να παιδαγωγηθείς, να θες να περάσεις όμορφα. Μία εναλλακτική επιλογή αντί να δεις τηλεόραση, facebook κτλ., να έχει στο πρόγραμμά σου να διαβάζεις και κάθε εβδομάδα κάποιο βιβλίο, ένα απόσπασμα βιβλίου. Γενικότερα αυτό δεν υπάρχει. Υπάρχει μία διάχυση, ένας σκορπισμός. Εποχή χαλαρότητας; Ε, χαλαρότητα και με το βιβλίο που είναι ένα πνευματικό εργαλείο».
-Ένα πολύ μεγάλο κεφάλαιο της ζωής σου είναι η φωτογραφία.
«Η φωτογραφία που κάνω είναι φωτογραφία φύσης, αυτή με την οποία επικοινωνώ με κάποιους ανθρώπους. Αυτό το ξεκίνησα πριν από περίπου 12 χρόνια. Μου άρεσαν πάντα τα λουλούδια και βρήκα έναν τρόπο να προσεγγίσω -με τη λεγόμενη μακροφωτογραφία - τη λεπτομέρεια της φύσης. Εκεί περισσότερο αναλώνω το χρόνο μου, στη λεπτομέρεια της φύσης. Εκεί σου αποκαλύπτονται και τα χρώματα και τα σχήματα τα οποία δεν μπορείς να τα δεις με ένα μάτι γυμνό, δεν μπορείς να τα δεις αν δεν τα πλησιάσεις κοντά. Η φωτογραφία σου δίνει τη δυνατότητα της ανάλυσης. Ένας άνθρωπος που συζήτησα στις αρχές αυτής της προσέγγισης, μου είχε φέρει ένα καταπληκτικό βιβλίο. Μου είπε, θα τραβάς με το πιο ανοιχτό διάφραγμα, με 2,8 θα τα τραβάς όλα. Εγώ πείστηκα στην αρχή. Ε, σε πληροφορώ ότι το μόνο που δεν κάνω εδώ και χρόνια είναι να τραβάω με αυτό το διάφραγμα. Όχι από αντίδραση. Το παιχνίδι το μεγάλο γίνεται με το φως. Αν παίρνεις βάθος πεδίου στη λήψη σου, έχεις διαφορετικά αποτελέσματα. Δεν υπάρχει συνταγή. Είναι ένα είδος ενστίκτου αυτή η προσέγγιση. Στη φωτογραφία φύσης δεν μπορείς να αποδώσεις ούτε τη μυρωδιά, ούτε τον σπίνο που κελαηδάει, ούτε την αίσθηση αυτή που πολλές φορές μας καταλύει, ιδίως την ανοιξιάτικη. Όπως μύθος είναι ότι μόνο την Άνοιξη έχει λουλούδια. Λουλούδια έχει όλο το χρόνο. Αυτή η ομορφιά είναι το στοιχείο που μας στέλνει εδώ γύρω και ψάχνουμε. Είναι η αντίθεση γι' αυτόν τον Ασπρόπυργο "καταραμένο βιομηχανικά". Μπορεί να αποδείξει κάποιος ότι η ομορφιά είναι παντού. Αντιστέκεται, συνεχίζει, δε μασάει, δεν χαμπαριάζει, προχωράει και περιμένει να την δούμε.
Στον Ασπρόπυργο, λοιπόν, εδώ στο λεκανοπέδιο προσωπικά έχω εντοπίσει τριάντα είδη ορχιδέων στη φωτογράφιση. Έχω ξεπεράσει τις 60 πεταλούδες, ανάμεσα στις βιομηχανίες, τις αποθήκες, στις μυρωδιές που πολλές φορές μας απωθούν. Εδώ σ' αυτόν το χώρο».
 |
| Ορχιδέα η τετράστικτη |
Στον Ασπρόπυργο, λοιπόν, εδώ στο λεκανοπέδιο προσωπικά έχω εντοπίσει τριάντα είδη ορχιδέων στη φωτογράφιση. Έχω ξεπεράσει τις 60 πεταλούδες, ανάμεσα στις βιομηχανίες, τις αποθήκες, στις μυρωδιές που πολλές φορές μας απωθούν. Εδώ σ' αυτόν το χώρο».
 |
| Μια Papilio alexanor-σπάνιο και απειλούμενο είδος-πλανιέται αυτές τις μέρες πάνω από το Θριάσιο και που και που ξαποσταίνει κ ξεδιψάει με τους χυμούς μιας Papaver rhoeas |
-Η φύση και η ζωή αντιστέκεται.
«Εντελώς. Είναι μία έκπληξη. Όπου δεν ελπίζουμε και όπου δεν πιστεύουμε ότι θα συμβεί. Εδώ, λοιπόν, σ' αυτήν την περιοχή -έχοντας την αγκαλιά της Πάρνηθας, του Ποικίλου Όρους - και κυρίως τα περιβόλια έχουν πάρα πολλά είδη αυτοφυόμενα σε όλη τη διάρκεια της χρονιάς. Για παράδειγμα αν υποθέσουμε ότι συγκεκριμενοποιούμε τη λήψη μας σε ένα τετραγωνικό, να πάμε έξι με οκτώ φορές στον ετήσιο κύκλο, από αυτό το ίδιο τετραγωνικό θα πάρουμε πάρα πολλά είδη τα οποία είναι σκεπασμένα από το χώμα, από τα προηγούμενα λουλούδια. Θα περάσει μία περίοδος ξηρασίας, αλλά θα μας δίνει διαρκώς εκπλήξεις ομορφιάς. Για ένα διάστημα, μπορεί και δύο χρόνια, στις βλέψεις και στις προβλέψεις μου ήταν ένα συγκεκριμένο χωράφι σε περιοχές όπως είναι η Γκορυτσά. Είδα τα πάντα σ' αυτό. Κι επειδή είμαι σε κάποια ομάδα, όταν ανέβαζα τις φωτογραφίες, δεν το πιστεύανε. Ένα άλλο χαρακτηριστικό της δουλειάς που κάνω είναι ότι κατά 80 με 90% είναι εδώ στην περιοχή. Κατά σύμπτωση, κατ' επιλογήν και κατά εμμονή ας πούμε, γίνεται εδώ. Δεν πήγαμε στην Ευρυτανία που είναι ένας παράδεισος, ούτε στην Κρήτη που μπορεί να έχει το ένα τρίτο της Ευρωπαϊκής χλωρίδας. Είναι ο Ασπρόπυργος έτσι; Γι' αυτό είπα για τις ορχιδέες που είναι ένα σπάνιο, απειλούμενο είδος. Επίσης ο Ασπρόπυργος έχει τρία είδη κρόκων, σαφράν. Δεν το περίμενε κανείς. Υπάρχει εδώ, είναι αυτοφυές».
-Άρα γίνονται θαύματα
«Θαύματα αυτού του τύπου ναι. Αυτά είναι τα εύκολα θαύματα. Ναι, αισθητικά θαύματα γίνονται. Και από τα άλλα θαύματα γίνονται, αρκεί να έχουμε τα μάτια να τα δούμε, αυτή είναι η ιστορία».
0 comments
Το μήνυμα σας