Μια επιστολή από τις φυλακές Κορυδαλλού είχε σταθεί η αφορμή πριν λίγα χρόνια να γνωριστούμε. Ένα γράμμα λιτό, αξιοπρεπές, αλλά σπαρακτικό. 

Ένας πατέρας που βρισκόταν μέσα για οικονομικά χρέη ζητούσε τη δική μας μεσολάβηση και βοήθεια σε οδοιπορικά που πλέον είχαν περικοπεί ώστε το μικρό του παΐδι που έπασχε από μια σπάνια ασθένεια να μπορέσει να συνεχίσει την θεραπεία. Με την υπόσχεση πως βγαίνοντας θα έκανε ότι μπορούσε να μας επιστρέψει τα λίγα χρήματα που χρειάζονταν και που η οικογένεια δεν είχε. 

Την άλλη μέρα μιλήσαμε στο τηλέφωνο της φυλακής. Και λίγους μήνες μετά όταν αποφυλακίστηκε πρωσυναντηθήκαμε στον Πειραιά. Και πιάσαμε φιλίες Κάλος άνθρωπος αλλά μάλλον άτυχος και κακορίζικος ο Βαγγελής. Χρυσό έπιανε κάρβουνο γινόταν. Δεν άργησαν να τον πνίξουν τα χρέη. Με προβλήματα υγείας ο ίδιος αλλά το χειρότερο με δυο παιδιά με σοβαρά προβλήματα αναπηρίας και τα δύο. Όπου φτωχός και η μοίρα του. Όποιος άλλος θα είχε καταρρεύσει αλλά ο Αγγελής το πάλευε με νύχια και με δόντια χωρίς να βαρυγκωμά και να γκρινιάζει. Με έναν απίστευτο σαρκασμό, και ένα τρομερό πικρόχολο χιούμορ άντεχε. 

«…Αφού να φανταστείς, μου λέγε δεν πάω κοντά στην προκυμαία. γιατί με την τύχη που με δέρνει θα βγει κάνα βαπόρι στη στεριά να με πάρει στο κατόπι να με πατήσει...» 

Μου άρεσε τούτος ο άνθρωπος, η θέληση και το χιούμορ του. Και εκείνος δεν άργησε να με συμπαθήσει. Και να προστεθεί σε εκείνους τους «ταπεινούς και καταφρονεμένους» κάτω στο Λιμάνι, που εκείνοι με σέβονται για καλό άνθρωπο και εγώ τους λογαριάζω περήφανος για φίλους. Μην πιστεύετε αυτούς, εμένα ακούστε. Σιγά τη βοήθεια που μπορώ να δώσω. Αν κάποιος χρωστάει χάρη αυτός είμαι εγώ και όχι εκείνοι. Πέντε πράγματα που κατάλαβα για την φτώχεια, τούτοι εδώ οι φτωχοδιάβολοι μου την έμαθαν. Ο Βαγγέλης -μισός άνθρωπος πια από τα προβλήματα υγείας και το σάκχαρο- όχι μόνο δεν το έβαζε κάτω αλλά στεκόταν στο πλευρό των ακόμα πιο αδυνάτων. 

Κάθε τόσο μου όλο και κάποιον μου κουβαλάτε στο γραφείο στον Πειραιά να γιατροπορέψου. 

«…Άσε με μένα αφεντικό -έτσι με αποκαλεί περιγελώντας με-ασχολήσου με τον καινούργιο "πελάτη", κοιτά να δεις τι θα κάνεις γιατί αυτός έχει πραγματική ανάγκη....» Και συνήθως είχε δίκιο για τους προστατευόμενους του. 

Όταν πέρασε να με δει κάμποσο καιρό τώρα, τον είδα για πρώτη φορά τόσο σκυθρωπό. Μπήκε αργοπερπατώντας με ένα μπαστούνι, κάμποσο καιρό τώρα το αριστερό πόδι το "διαβητικό" το έσερνε. 

-Τι έγινε πάλι, τι μούτρα είναι αυτά; 

-Αφεντικό αυτή τη φορά δεν τα κατάφερα και λύγισα. Όπως τότε θυμάσαι, που σου στείλα το γράμμα. 

-Τα παιδιά, τι έπαθαν; 

-Όχι αυτή τη φορά εγώ, και δεν έχω και άλλον να του πω τον καημό μου... 

Παρήγγειλα καφέ. Ο Διαβήτης είχε νικήσει, το πόδι πλέον είχε μολυνθεί επικίνδυνα και ο Αγγελής έπρεπε τις επόμενες μέρες να ακρωτηριαστεί τουλάχιστον από το γόνατο. 

Έβγαλα την πίπα με τον καπνό. Έκανε και κείνος τσιγάρο. Χωρίς κουβέντες Είχαμε πιει και οι δύο το αμίλητο νερό. Τι να του πω; 

Το παιδί με τους καφέδες που ήρθε μας έβγαλε από την αμηχανία. Έσπασε τη σιωπή πρώτος.

-Εμένα κόβουν το πόδι εσύ στενοχωριέσαι;

-Άσε τις σαχλαμάρες ρε Αγγελή και τώρα;

-Και τώρα τι; Δε με βλέπεις, σε λίγο θα είμαι για τα καλλιστεία!

Ένα φλας μου ήρθε ξαφνικά.

-Βαγγέλη δες μου φωτιά και κάτσε να ακούσεις... Άρχισα να μιλάω ασταμάτητα. Ο Βαγγέλης με κοίταγε προσηλωμένος γουρλωμένα μάτια. Δεν άργησε να μας πιάσει ένα νευρικό γέλιο ασταμάτητο.  «Ρε συ ντροπή, του έκανα.»

-Εγώ να ντρέπομαι ή εσύ που τα λες;

Και δως του να γελάμε πιο δυνατά. Φεύγοντας μετά από λίγο ήταν ο Αγγελής που ήξερα. Λαβωμένος ναι, παραδομένος όχι. 

-Να'σαι καλά αφεντικό, φεύγω πριν σου μπουν τίποτα ιδέες... 

Έκλεισε την πόρτα γελώντας. Τον άκουσα να γελάει τρανταχτά μέχρι την είσοδο. Με το ίδιο γέλιο έμαθα πως μπήκε το χειρουργείο. Αλλά και μετά κάθε φορά που κάποιος τον ρώταγε για το πόδι που έλειπε. 

Ο Βαγγέλης έφυγε πριν μερικές μέρες. Τον πρόδωσε η καρδιά. Τελικά το βαπόρι που φοβόταν πως θα τον πατήσει τελικά τον πρόφτασε. Το έμαθα τυχαία σήμερα. Στεναχωρήθηκα. Μα τι βλάκας είμαι, είναι τόσος καιρός που δεν έχει έρθει, να μην ρωτήσω. Και κανείς να μην μου το πει. Και η γυναίκα, τα παιδιά … 

Έτσι στη μνήμη του Βαγγέλη και για να ξορκίσω το κακό, -να δεις πως το λένε οι σπουδασμένοι, α ναι, φιλολογικό μνημόσυνο-, μοιράζομαι μαζί σας απόψε εκείνη την ιστορία που του είπα εκείνο το πρωί. Και το ξέρω πως αν τυχόν μας βλέπει από κάπου κει πάνω, ο Βαγγέλης με την πατερίτσα και το ένα πόδι θα ξαναβάλει τα γέλια. Καλή Παράδεισο ρε φίλε… 

«…Έναν από τους πιο αμφιλεγόμενους διαγωνισμούς ομορφιάς στον κόσμο παρουσίασε το ντοκιμαντέρ της Εμπόλεμης Ζώνης του Σωτήρη Δανέζη, με τίτλο «Μις Νάρκη 2008». 

Ο φακός της εκπομπής ταξιδεύει στην 3η πιο ναρκοθετημένη περιοχή του πλανήτη, όπου 18 ξεχωριστές γυναίκες διαγωνίζονται για ένα διαφορετικό τίτλο ομορφιάς. Στα δώρα της νικήτριας δεν συγκαταλέγεται ένα συμβόλαιο με πρακτορείο μοντέλων, ούτε ένα αυτοκίνητο. Δε θα κάνει ταξίδια στον κόσμο, ούτε φωτογραφήσεις για περιοδικά μόδας. Το δώρο της θα είναι, απλώς, ένα τεχνητό προσθετικό μέλος. Στα καλλιστεία, που διεξάγονται για πρώτη φορά στην Αγκόλα, τη χώρα όπου σχεδόν σε κάθε κάτοικο αντιστοιχεί και μια θαμμένη νάρκη, οι υποψήφιες Μις είναι όλες γυναίκες ακρωτηριασμένες, θύματα των ναρκών. Οι δημιουργοί του ντοκιμαντέρ τις ακολουθούν κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας για τον διαγωνισμό, καταγράφουν τα όσα έγιναν τη μεγάλη βραδιά, αλλά και την επόμενη μέρα για τη νικήτρια και τις ηττημένες. Οι 18 υποψήφιες, μια από κάθε επαρχία της χώρας, παίρνουν μέρος σε σεμινάρια ενίσχυσης της αυτοπεποίθησης, μαθαίνουν πώς να περπατούν στο κόκκινο χαλί της πασαρέλας, φωτογραφίζονται και δίνουν το μήνυμα: Ο καθένας έχει το δικαίωμα να νιώθει όμορφος. 

Την ίδια ώρα ο εμπνευστής των καλλιστείων, Νορβηγός σκηνοθέτης Μόρτεν Τράαβικ, δέχεται έντονη κριτική τόσο για το έπαθλο όσο και για το ποσό που συγκέντρωσε στην πατρίδα του και ξόδεψε με σκοπό τη διοργάνωση αυτού του διαγωνισμού ομορφιάς. Το ντοκιμαντέρ εστιάζει στις ιστορίες τριών υποψηφίων που έπαιξαν πρωταγωνιστικό ρόλο κατά τη διάρκεια του διαγωνισμού, της Αουγκούστα από τη Λουάντα, της Λουϊζα από το Μπένγκο, που σημαδεύτηκε στο πρόσωπο από την έκρηξη της νάρκης και της Αλεσάντρα από την Λούντα Σουλ, η οποία ταξίδεψε στην πρωτεύουσα Λουάντα μαζί με το παιδί της. 

Η Αγκόλα, είναι η 3η πιο ναρκοθετημένη χώρα του πλανήτη. Είναι δύσκολο να υπολογίσει κανείς τον ακριβή αριθμό των ναρκών που «φυτεύτηκαν» στη χώρα από τον αγώνα της ανεξαρτησίας, το 1961 μέχρι και το τέλους του πολέμου, το 2002. Το βέβαιο είναι ότι για περισσότερες από 4 δεκαετίες, το έδαφος της Αγκόλας, πλούσιο σε πετρέλαιο και πολύτιμους λίθους, γέμιζε από νάρκες. Σύμφωνα με εκτιμήσεις ο αριθμός τους κυμαίνεται από 1 έως 6.000.000. Τα Ηνωμένα Έθνη και οργανώσεις κατά των ναρκών τις υπολογίζουν σε 14.000.000 εκατομμύρια, δηλαδή μια νάρκη για κάθε κάτοικο της χώρας. Μέχρι σήμερα το 98% των θυμάτων είναι πολίτες, πολλοί από αυτούς παιδιά που ξεστράτισαν στη διάρκεια του παιχνιδιού. Για τους ενήλικες ο κίνδυνος παραμονεύει σε μονοπάτια, στο χωράφι που καλλιεργούν, δίπλα στο ποτάμι, λίγα μέτρα από τα σπίτια του χωριού. Στην Αγκόλα υπολογίζεται ότι έχουν ακρωτηριαστεί από νάρκες πάνω από 80.000 άνθρωποι. Τέσσερις στους δέκα είναι γυναίκες. Απέκτησε την ανεξαρτησία της από την Πορτογαλία το 1975. Ωστόσο, οι ένοπλες ομάδες που μάχονταν τους αποικιοκράτες, συνέχισαν να πολεμούν για την εξουσία. Οι συγκρούσεις διήρκεσαν 27 χρόνια και σκοτώθηκαν περίπου 500.000 άνθρωποι. Θεωρείται ο μεγαλύτερος και φονικότερος από τους αποκαλούμενους «πολέμους δι' αντιπροσώπων», της ψυχροπολεμικής περιόδου. Ενεπλάκησαν, άμεσα ή έμμεσα, αρκετές χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ και της Δύσης. 

Οι 18 υποψήφιες για τον τίτλο της «Μις Νάρκη 2008» μένουν σε μια μικρή πανσιόν στα προάστια της Λουάντα. Παραμονές της μεγάλης βραδιάς, τους επισκέπτεται ο κομμωτής που θα περιποιηθεί τα μαλλιά τους... Για ορισμένες γυναίκες αυτή είναι η μια πρωτόγνωρη εμπειρία καθώς οι περισσότερες έρχονται από χωριά της επαρχίας, είναι άνεργες και δεν έχουν τελειώσει το σχολείο. Η Αλεσάντρα που ήρθε στο διαγωνισμό με το παιδί της, φαίνεται σαν να ανακαλύπτει ξανά, στα 26 της χρόνια, τι σημαίνει να είναι και να δείχνει όμορφη. Η νάρκη παραλίγο να της στερήσει τη ζωή, σε ηλικία επτά ετών. «Στην καθημερινότητά μου αυτό που σκέφτομαι για τη ζωή μου είναι ότι δεν έχω υποστήριξη. Ξέρεις πώς είναι όταν ένα άτομο είναι χωρίς δουλειά, πώς είναι να ζεις μια ζωή με δυστυχία, μια ζωή αφύσικη». 

Η Λουίζα Μιγκέλ Ματάο από το Μπένγκο είναι διαφορετική από τις υπόλοιπες γυναίκες. Η νάρκη που πάτησε σε ηλικία 12 ετών, δεν σημάδεψε μόνο τη ζωή αλλά και το πρόσωπό της. «Με το που πάτησα την νάρκη με σήκωσε ο καπνός και μετά με έριξε πάλι κάτω στο έδαφος. Όλα ήταν σκοτεινά. Δεν ήξερα που βρισκόμουν. Το μόνο που έβλεπα μπροστά μου ήταν το σκοτάδι». 

Το περιβάλλον του διαγωνισμού είναι πολύ διαφορετικό από την καθημερινή ζωή των 18 γυναικών. Από την απλή, χωρίς πολυτέλειες, ζωή στο χωριό, οι υποψήφιες περνούν μερικές μέρες στην πρωτεύουσα Λουάντα και κάνουν πρόβες με βραδινά φορέματα που δεν έχουν ξαναφορέσει ποτέ. Για μερικές ημέρες θα βρίσκονται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος. 

Η Αουγκούστα Εουρικέτε Αρουρίτα, η υποψήφια από την επαρχία της Λουάντα, πιστεύει ότι ο διαγωνισμός θα αναδείξει σε διεθνές επίπεδο όχι μόνο το ζήτημα των ναρκών αλλά και τη σκληρή καθημερινότητα των ανθρώπων με κινητικά προβλήματα. «Αν θα μπορούσα να έρθω σε επαφή με την κυβέρνηση, θα ήθελα να ανοίξω ένα κέντρο για άτομα με ειδικές ανάγκες. Να μπορούν να σπουδάσουν, να έχουν ένα επίπεδο, ώστε να μην «μειονεκτούν». Σύμφωνα με την Αουγκούστα «το άτομο που θα κερδίσει, δεν θα κερδίσει για τον εαυτό του, αλλά για όλες τις ανάπηρες από νάρκη». 

Ο διαγωνισμός ομορφιάς «Μις Νάρκη 2008» συγκέντρωσε την προσοχή των διεθνών μέσων ενημέρωσης. Πολλοί χαρακτήρισαν την διοργάνωση ως ένα σόου φρίκης. Ωστόσο, ο Νορβηγός σκηνοθέτης που εμπνεύστηκε και διοργάνωσε αυτά καλλιστεία υποστηρίζει: «Θα έλεγα ότι αν το αποκαλέσεις έτσι, τότε αυτό λέει πολλά σχετικά με την δική σου άποψη για τους ανάπηρους ανθρώπους από ό,τι λέει για το δικό μας έργο».

Πηγή: Το παραπάνω κείμενο αναρτήθηκε από τον Νικήτα Κανάκη, Πρόεδρο των Γιατρών του Κόσμου Ελλάδας, στον προσωπικό του λογαριασμό στο fb.