Νικόλας Ανδρικόπουλος: «Με την εικονογράφηση έχω βρει τον μάστορά μου.»
Υπηρετεί την παραδοσιακή ζωγραφική. Ομολογεί πως με την εικονογράφηση βιβλίων για παιδιά έχει βρει τον μάστορά του.
Συνέντευξη στην Αιμιλία Πανταζή
Στη διώροφη μονοκατοικία με τα λουλούδια στην αυλή βρίσκεται το ατελιέ του βραβευμένου εικονογράφου παιδικών βιβλίων, Νικόλα Ανδρικόπουλου.
Τα χρωματιστά μολύβια πρωταγωνιστές του χώρου του. Η τέχνη ξεκινά να σκιτσάρει με χρώματα την κουβέντα μας.
-Τα σύγχρονα ρεύματα της τέχνης;
«Είναι πια τόσα, όσα και οι κοινωνικές τάσεις της σημερινής εποχής. Υπάρχουν επιδράσεις που οδηγούν τους σύγχρονους καλλιτέχνες να εκφράζονται με διάφορους τρόπους μεταχειριζόμενοι διάφορα υλικά. Όπως έχουμε και μορφές που μας τις πρόσφερε η τεχνολογία. Τέτοιες είναι, να ξεκινήσουμε από τον κινηματογράφο που ξεκίνησε στα τέλη του 19ο αιώνα με τους αδελφούς Lumieres και να έρθουμε στο σήμερα με τις εγκαταστάσεις, τις performance ή το video art, το animation και άλλους τρόπους που εφευρίσκονται συνεχώς βάσει των αναγκών και προσδοκιών του κάθε καλλιτέχνη, για την επίτευξη του στόχου του, που είναι ένα απόλυτα προσωπικό εκφραστικό αποτέλεσμα. Εγώ πάντως επιμένω στην παραδοσιακή ζωγραφική και μάλιστα με την εικονογράφηση βιβλίων για παιδιά έχω βρει το χώρο μου αλλά και τον μάστορά μου.»
-Τι σημαίνει: "συνομιλία κειμένου και εικόνας";
«Συνομιλία δύο διαφορετικών οντοτήτων με τους δικούς τους διαφορετικούς χαρακτήρες. Από τη μια η εικαστική τέχνη-έκφραση και από την άλλη η τέχνη του λόγου και πάλι μέσω αυτής, έκφραση. Το θέμα είναι, ότι σ’ ένα βιβλίο αυτές οι δύο οντότητες καλούνται να συνεργαστούν για ένα κοινό σκοπό, που είναι η επίτευξη του στόχου τους: ένα καλό εικονογραφημένο βιβλίο. Τις όποιες διαφορές τους τις λύνουν πάνω στο χαρτί αναπτύσσοντας μία διαλεκτική, προσπαθώντας να αλληλοσυμπληρώνονται βγάζοντας ένα επιθυμητό και κάποτε ποθητό αποτέλεσμα.»
-Συνήθως το πρωτογενές υλικό ποιο είναι;
«Το κείμενο. Η εικόνα παίζει περισσότερο το ρόλο του σχολιαστή, του ιντριγκαδόρου ακόμη και του προβοκάτορα. Με στόχο όμως όχι να ξεγελάσει τον αναγνώστη θεατή, αλλά να του δώσει έρισμα για περισσότερο ψάξιμο. Παιχνίδι, διάλογο, με το ίδιο το βιβλίο και κατ’ επέκταση νοερά με τους δημιουργούς του, δηλαδή τον εικονογράφο και τον συγγραφέα.»
-Κι όταν δημιουργός του κειμένου και της εικόνας είναι το ίδιο πρόσωπο;
«Όλες αυτές οι διεργασίες γίνονται στο πολλαπλάσιο, γιατί διχάζεται και επανενώνεται συνεχώς. Αυτοσυγκρούεται και επανασυμφιλιώνεται. Όμως αυτή η διεργασία είναι τόσο επίπονη, όσο και τόσο γοητευτική…»
-Οι συγκυρίες ζωής που σας ώθησαν να "αρπάξετε την ευκαιρία" και να
ασχοληθείτε με την εικονογράφηση;
«1992 και η κόρη μου ήταν 9 και ο γιος μου 6 ετών όταν συνάντησα συγκυριακά την, τότε απλώς γνωστή ως εξαιρετική εικονογράφο μα μετέπειτα φίλη μου, Βάσω Ψαράκη. Εκείνη με παρότρυνε να λάβω μέρος στη διεθνή Βiennale εικονογράφων στην επίσης διεθνή και πιο μεγάλη έκθεση παιδικού βιβλίου της Μπολόνια. Αρχικά αρνήθηκα, δεδομένου ότι μέχρι τότε δεν είχα εικονογραφήσει κανένα βιβλίο, παρά μόνο καμιά 80αριά εξώφυλλα για εφηβικά βιβλία και καμιά 300αριά ευχητήριες κάρτες ως γραφίστας με ακούσια εικονογραφική διάθεση. Και ο λόγος ήταν, ότι, παράλληλα με τη γραφιστική που ήταν το κύριο επάγγελμά μου, ήμουν και είμαι εικαστικός επομένως ζωγράφιζα. Λέγοντάς μου η Βάσω Ψαράκη πως μπορώ να συμμετάσχω με ανέκδοτο βιβλίο κι αφού πιέστηκα, δέχτηκα. Έφτιαξα λοιπόν, μια ιστορία από το μυαλό μου και εικονογράφησα πέντε εικόνες, όπως απαιτείτο από την επιτροπή της Βiennale και τις έστειλα.
Ύστερα από λίγους μήνες, σε μια συγκέντρωση εικονογράφων στο Αετοπούλειο Ίδρυμα του Χαλανδρίου, εμφανίζεται πάλι η Βάσω Ψαράκη με έναν φάκελο στα χέρια και μας λέει ότι πρόκειται για την προκήρυξη διεθνούς Βiennale εικονογράφησης στην Τεχεράνη. Πάλι η ίδια πίεση να συμμετάσχω και πάλι η ίδια άρνηση για τους ίδιους λόγους.
Από τις τέσσερις κατηγορίες του διαγωνισμού (εσωτερικό εικονογράφησης βιβλίων, εικονογράφηση εξωφύλλου βιβλίου, εικονογράφηση ευχητήριας κάρτας, φιλοτέχνηση αφίσας που θα ήταν και η αφίσα της biennale) πείστηκα με την τέταρτη. Άφησα τον φάκελο στο ατελιέ μου δίχως να διαβάσω όρους και λεπτομέρειες της διοργάνωσης. Την άλλη μέρα το πρωί διάβασα το μήνυμα του φακέλου που θα ήταν και ο τίτλος της αφίσας: «Discovering the secrets and mysteries of children’s world». Αυτό ήταν. Έγινε κλικ στη ψυχή μου. Πήρα χαρτί και μολύβι, έκλεισα τα μάτια και σχεδίασα σαν αυτόματη γραφή. Δημιουργήθηκε ένας φουσκωτός ανθρωπάκος με τον δείκτη του δεξιού του χεριού προτεταμένο. Σαν ένας φουσκωτός δάσκαλος, μα για μένα ήταν και είναι ένας κόκκινος φουσκωτός ανθρωπάκος, που έρχεται συχνά και μου ψιθυρίζει κρυφά στο αφτί το μήνυμα της Βiennale: "Ανακάλυψε τα Μυστικά και τα Μυστήρια του Κόσμου των Παιδιών".
Ο δε χρωματισμός της ήταν μια "διαστροφική" εικαστική εμμονή. Ομόχρωμα μοτίβο και φόντο. Το κόκκινο είναι το αγαπημένο μου εικαστικά χρώμα. Επίσης, το χρώμα της έντασης, του πόθου και του πάθους. Χρώμα προκλητικό για τα παιδιά αλλά και για εμάς τους μεγάλους. Κυριαρχούσε λοιπόν μια κόκκινη φιγούρα σε κόκκινο φόντο. Τελειώνοντας κι αφού το αποτέλεσμα με ικανοποιούσε απόλυτα την έστειλα κι αυτήν στον προορισμό της.
Και η τελευταία συγκυρία ήταν την ίδια χρονιά να συμμετέχω σ’ έναν διαγωνισμό για τη φιλοτέχνηση αφίσας για τα 25 χρόνια του Κύκλου του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου.»
-Σε διάστημα ενός χρόνου 1993 ήρθαν οι απαντήσεις…
«Γίνομαι δεκτός στην Βiennale της Μπολόνια, από τους 1100 διεθνείς εικονογράφους γίνονται δεκτοί οι 100, παίρνω το πρώτο βραβείο στην Τεχεράνη που ήταν και το σπουδαιότερο και, το πρώτο βραβείο για την αφίσα των 25 χρόνων του Κύκλου του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου.
Ε, νομίζω ότι μετά από αυτά, είναι κατανοητό γιατί εγκατέλειψα εντελώς τη γραφιστική και η ελεύθερη ζωγραφική μπήκε λίγο σε δεύτερη μοίρα.
Η ζωή μου από τότε είναι άρρηκτα δεμένη με την εικονογράφηση παιδικών βιβλίων, τα παιδιά μου μεγάλωσαν, απόκτησα κι εγγόνα που ελπίζω να μεγαλώσει κι αυτή μέσα στα χρώματα και στις εικόνες. Πιστεύω ή μάλλον είμαι σίγουρος, ότι μ’ αυτόν τον τρόπο θα γίνει καλύτερος άνθρωπος. Άλλωστε, η τέχνη γενικότερα βοηθάει τον άνθρωπο να γίνει διερευνητικότερος, πιο ευαισθητοποιημένος για τα κοινά. Ο άνθρωπος να γίνει πιο… Άνθρωπος.»
-Το πρώτο βιβλίο που γράψατε και εικονογραφήσατε, "Ο αρκούδος Αρθούρος". Λόγω του ιδιώματος της γλώσσας των τσιγγάνων ο Αρκτούρος έγινε… "Αρθούρος", ενώ ο τσιγγάνος που τον δυσκόλευαν τα χρυσά του δόντια λέει τον αρκούδο του... "Αρτούρο". Πώς ήρθε η έμπνευση;
«Είχα δει μια τηλεοπτική εκπομπή με θέμα τις αρκούδες χορεύτριες και πως ο Αρκτούρος τις σώζει από τους τσιγγάνους. Ευαισθητοποιήθηκα, ξεκίνησα έρευνα που με οδήγησε ως και στην πόρτα ζωολογικού κήπου… Παρακολούθησα πολύ στενά το θέμα μέχρι να καταλήξω να γράψω το βιβλίο.
Τότε συνειδητοποίησα ότι μου αρέσει να "φωνάζω" μέσα από τα βιβλία για τα κακώς κείμενα της ζωής μας. Και τι πιο πρόσφορο από το παιδί που θα γίνει ο αργότερα ενήλικος για να καλύτερέψει τη ζωή του.»
-Μιλήσατε προηγουμένως για παιχνίδι, για διάλογο. Διαβάζοντας τους τίτλους των βιβλίων σας, τι θα λέγατε να εισχωρούσαμε για λίγο στον μαγικό κόσμο της φαντασίας;
"Ένα Παραμυθόνειρο."
Ένα Παραμυθόνειρο που δεν έχετε καταφέρει ακόμη να πραγματοποιήσετε;
«Δεν ξέρω, δεν το έχω σκεφτεί ποτέ. Είμαι ονειροπόλος του τώρα κι όχι του αύριο. Αυτά που ονειρεύομαι είναι αυτά που ονειρεύονται οι περισσότεροι άνθρωποι: Υγεία, υγεία για τους ανθρώπους που αγαπάω, να τους έχω πάντα κοντά μου. Απλά πράγματα – δεν έχω μεγαλεπίβολα σχέδια. Σαν νέος βέβαια ονειρευόμουν να καταξιωθώ στη μορφή τέχνης που ακολουθώ, νομίζω πως σε κάποιο βαθμό τα κατάφερα.»
-"Η κολοκυθιά και το ξωτικό"
Ποιο είναι το ξωτικό που "δυναστεύει" την καθημερινότητά σας;
«Δεν υπάρχει. Στις δύσκολες στιγμές μου πάντα νιώθω πως έχω ένα καλό ξωτικό δίπλα μου. Ό,τι με συντροφεύει είναι πάντα κόκκινο. Εκτός από την ομάδα μου, εκεί θα βρει κανείς το χρώμα της φύσης.»
-"Το παράπονο της μάγισσας"
Το δικό σας παράπονο;
«Το ίδιο με τη μάγισσα: "Δεν επικαλούμαστε τη φαντασία μας." Εάν αναπτύξει ο άνθρωπος την φαντασία του μπορεί πραγματικά να κάνει καλύτερη τη ζωή του.»
Θα μπορούσε να λεγόταν και χώρα με τους ανθρώπους ουράνιο τόξο και αναγνωρίζοντας τη διαφορετικότητά μας να "χτίζαμε" αντί να "γκρεμίζαμε". Εάν υπήρχε μια επιγραφή -προς ενημέρωση των επισκεπτών της- τι θα έγραφε;
«Η χώρα με τους παράξενους ανθρώπους δεν είναι μια καλή χώρα. Οι άνθρωποί της έχουν ρατσιστικά ένστικτα, τα οποία προέκυψαν ξαφνικά και χωρίς καμιά αιτία. Γενικότερα δεν επιθυμούν οποιαδήποτε μορφή διαφορετικότητας. Επομένως, η επιγραφή της χώρας τους θα έγραφε: "Έξω οι ξένοι – Έξω οι διαφορετικοί"».
-"Δυο παπούτσια με καρότσι"
«Η ελπίδα. Όπως μετά από την καταιγίδα η νηνεμία.»
-"Η γοργόνα του Ορφέα"
Κι η ζωή κύκλους κάνει. Ο ένας χρόνος διαδέχεται τον άλλον, ο ένας μήνας τον άλλον. Σήμερα ο κύκλος της ζωής σας πώς μοιάζει;
«Έχει συνέχεια σκαμπανεβάσματα και αυτό δεν με αφήνει να κάτσω "στ΄αυγά μου". Με κρατάει πάντα σε εγρήγορση γι΄αυτό που ίσως δεν θέλω, αλλά είμαι προετοιμασμένος. Με έμαθε η ζωή να είμαι προετοιμασμένος. Και εκείνη μέχρι στιγμής, μπορώ να πω πως ήταν καλή μαζί μου, ακόμη και στα άσχημα.»
-Ο Τζιάνι Ροντάρι γράφει στο βιβλίο του, Ο πλανήτης των χριστουγεννιάτικων δέντρων: "Απαγορεύεται ο πόλεμος αυστηρά
και στη θάλασσα και στη στεριά.
Απαγορεύεται και στου πλανήτη μας τα βάθη
(στο θέμα αυτό δε συγχωρούνται λάθη).
Όποιος το νόμο ετούτο παραβεί απ’ τ’ αυτί και στον ουρανό θα πεταχτεί." Εσείς τι θα πιάνατε "απ΄ τ’ αυτί και θα πετάγατε στου ουρανού τα βάθη";
«Αυτούς που δεν δέχονται το διαφορετικό. Νομίζω πως απ' αυτό το σημείο ξεκινούν πολλά κακά, όπως και οι πόλεμοι. Τη μη ανοχή στη διαφορετικότητα τη χρησιμοποιούν ακόμη και αυτοί που θέλουν τον πόλεμο για οικονομικούς σκοπούς.
Ακόμη και το "Διαίρει και βασίλευε" πού στηρίζεται; Μη δέχεστε τους διαφορετικούς.
Υπάρχει έλλειμμα αυτογνωσίας και αυτοσεβασμού. Αν δεν μπορείς να σεβαστείς τον εαυτό σου πώς θα σεβαστείς τον διπλανό σου;»
-Σημαντικός παράγοντας και ο φόβος.
«Ο φόβος για τον συνάνθρωπο με κάνει και θυμώνω πάρα πολύ. Άλλο να μην μου αρέσει κάτι και ίσως να με κάνει να νιώθω αμήχανα, κι άλλο να το φοβάμαι.
Με τους ανθρώπους που είναι διαφορετικοί νιώθω αμήχανα γιατί δεν ξέρω πώς πρέπει να τους συμπεριφερθώ. Δηλαδή, η αμηχανία γυρίζει προς εμένα κι όχι προς το πρόσωπο που έχω απέναντί μου. Νιώθω αδύναμος για τη δική μου αδυναμία κι όχι ίσως για την αδυναμία του άλλου. Ξέρετε, με καλούν πολλές φορές στα σχολειά. Αρχικά είχα μια δυσκολία το να επισκέπτομαι νηπιαγωγεία, γιατί ένιωθα αμήχανα απέναντι στα νήπια, δεν ήξερα σε ποια γλώσσα να τους μιλήσω. Βέβαια αργότερα είδα πως τα παιδιά του νηπιαγωγείου αντιλαμβάνονται τα πάντα, κι ομολογώ πως οι νηπιαγωγοί όπου χρειάζονταν λειτουργούσαν άκρως βοηθητικά.»
-"Το ωραιότερο δώρο του κόσμου", ακόμη ένα βιβλίο σας. Ποιο ήταν το ωραιότερο δώρο του ήρωά σας;
«Ο μικρός Κορνήλιος περίμενε το δώρο του από τον Αη Βασίλη, μα επειδή ήταν το τελευταίο παιδί στη διαδρομή του Αγίου, δεν έμεινε δώρο για εκείνον. Τελικά, ο Κορνήλιος διαπίστωσε, πως, το ωραιότερο δώρο ήταν ο ίδιος ο ερχομός του Αη Βασίλη. Ήταν, ότι είδε και συνομίλησε μαζί του!»
-Πόσοι άραγε άνθρωποι έχουν συνειδητοποιήσει ότι οι άνθρωποι που συναντούν στη ζωή τους είναι γι' αυτούς δώρο;
«Δεν ξέρω. Εάν οι γονείς συνειδητοποιήσουν πόσο μεγάλο δώρο είναι ο ερχομός του παιδιού τους…
Ξυπνάς ένα πρωί και βλέπεις ότι μέσα στο σπίτι σου υπάρχει ένα πλάσμα από το πουθενά που σου το εμπιστεύτηκε η φύση, η ζωή.
Ο πατέρας που έχει ευαισθησίες βλέποντας την κοιλιά της συντρόφου του να πάλλεται και το μικρό πλασματάκι να κινείται, νιώθει να συνομιλεί μαζί του. Αυτός είναι κι ένας λόγος να δένεται περισσότερο το ζευγάρι.
Μπορεί σε στιγμές της καθημερινότητά μου να μην το βιώνω συνέχεια, μα έρχονται κάτι άλλες στιγμές, σαν αυτή της κουβέντας μας, που μου το εκμαιεύει, μου το υπενθυμίζει: Με αυτόν τον άνθρωπο έχεις φτιάξει κάτι κι αυτό δεν μπορείς να το διαγράψεις με τίποτα.»
0 comments
Το μήνυμα σας