Ποιοι τον παρότρυναν να εκδώσει για πρώτη φορά τους στίχους του; Είναι ή δεν είναι ποιητής ο Λευτέρης Παπαδόπουλος;









Γράφει η Αιμιλία Πανταζή

«Στο ελληνικό λαϊκό τραγούδι, εκείνοι που έπαιξαν ρόλο στο στίχο και είναι πρωτογενείς φυσιογνωμίες, είναι τρεις: Στο αυθεντικό λαϊκό τραγούδι η Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου. Στο έντεχνο ο Νίκος Γκάτσος. Και στη νεότερη γενιά, ο Λευτέρης Παπαδόπουλος», είχε αναφέρει ο Μάνος Χατζιδάκις για τον σπουδαίο δημιουργό. 

Ο Λευτέρης Παπαδόπουλος σχεδόν πριν 35 χρόνια, μάζεψε για πρώτη φορά τους στίχους που έγραφε μια ζωή και έφτιαξε το βιβλίο, «Λευτέρης Παπαδόπουλος, Τα Τραγούδια Μου» με την υποστήριξη των εκδόσεων Κάκτος. Βέβαια, με το πέρασμα των χρόνων, τα τραγούδια δεν σίγησαν, μα συνέχιζαν να γεννιούνται και να κοσμούν την καθημερινότητα και τον έρωτα των ανθρώπων. Από τις εκδόσεις Κάκτος κυκλοφορούν πλέον και τα «Άπαντα», μια συλλογή με στίχους από τα περισσότερα τραγούδια του. 

Πώς όμως ξεκίνησε να γράφεται το πρώτο βιβλίο; Ποιοι δικοί του άνθρωποι τον παρότρυναν, τον στήριξαν; 

«Αυτό το βιβλίο, θα ήταν κάποια σκόρπια χειρόγραφα, σε διάφορα συρτάρια μου, αν δεν υπήρχαν στη ζωή μου τέσσερις άνθρωποι. Η Ράια Μουζενίδου, ο Γιάννης Νεγρεπόντης, ο Λευτέρης Χαψιάδης και ο Οδυσσέας Χατζόπουλος» έγραφε τον Νοέμβρη του 1981 ο ίδιος στον πρόλογό του. 

«Η Ράια Μουζενίδου, είναι η γυναίκα μου. Χρόνια και χρόνια με πιλάτευε: "Βγάλε τα τραγούδια σου σε βιβλίο, δεν είναι δυνατόν, τόση δουλειά, να 'ναι πεταμένη, από ‘δω κι από ‘κεί – έχεις και παιδιά, διάβολε….". 

Ο Γιάννης Νεγρεπόντης, είναι, ίσως ο πιο στενός μου φίλος, σ’ αυτό το μάταιο κόσμο. Από αρχαιοτάτων χρόνων, μου ‘λέγε και μου ξανάλεγε: "Αν δεν κάνεις βιβλίο τα ποιήματά σου, θα σε διαγράψω!" και, βέβαια, ποτέ δεν πραγματοποιούσε την απειλή του. 

Ο Λευτέρης Χαψιάδης, είναι ένας φοιτητής στο Πανεπιστήμιο της Πάτρας, από την Αλεξανδρούπολη. Αυτό το παιδί, είχε μια διαστροφή: Μάζευε ό,τι έγραφα, σε εφημερίδες και περιοδικά, είχε όλους τους δίσκους μου, ήξερε τους περισσότερους στίχους μου, «απ’ έξω». Κάποια μέρα, ήρθε και με βρήκε στην εφημερίδα. "Αν δεν βγάλετε βιβλίο με τους στίχους σας, θα βγάλω εγώ και να τα χειρόγραφα". 

Ο Οδυσσέας Χατζόπουλος, είναι γειτονάκι μου, από την πλατεία Κυριακού. Κάποτε, αποφάσισε να γίνει εκδότης. Και πέτυχε. Κάποτε, ανάμεσα στους συγγραφείς-συνεργάτες του θέλησε να ‘χει και μένα. "Και τι να γράψω;" τον ερώτησα. "Τίποτα. Τα τραγούδια σου, που είναι ήδη έτοιμα. Δύσκολο είναι;" 

Δεν είναι δύσκολο. Η Ράια κι ο Λευτεράκος, είχαν έτοιμο όλο το υλικό. (Μάλιστα, ο Χαψιάδης, το ‘χε, κι όλα υπομνηματίσει, βάζοντας χρονολογίες, συνθέτες, τραγουδιστές κλπ.). ο Γιάννης, είχε έτοιμα τα προλεγόμενα-αποσπάσματα, από ένα βιβλίο του, για τη δουλειά μου. Κι ο Οδυσσέας, έβαζε μπρος, μετά χαράς, τον εκδοτικό του μηχανισμό.» 

Ήταν συγκινημένος με την έκδοση αυτού του βιβλίου. Είχε μετανοιώσει που τόσα χρόνια το ανέβαλλε λόγω της καθημερινής δουλειάς του. Τη στιγμή που το έβλεπε μπροστά του κατά΄τη διάρκεια της «διόρθωσης» ευωδίαζε «σαν αχνιστό ψωμί, που μόλις βγαίνει απ’ το φούρνο». Ή αλλιώς, ευωδιάζει σαν καλό κρασί...

«Γιατί, άλλο δίσκος, άλλο τραγούδι στην ταβέρνα και στην πορεία και στο σπίτι, κι άλλο βιβλίο. Το βιβλίο, είναι ένα καινούριο μεθύσι.» 

Ο Λευτέρης Παπαδόπουλος γεννήθηκε στην Aθήνα το Nοέμβριο του 1935 από γονείς πρόσφυγες. «O πατέρας μου από το Mιχαλίτσι της Προύσσας –ορφάνεψε μικρός και τον πήραν στο ορφανοτροφείο της Πριγκίπου, απ’ όπου τον έδιωξαν στην Eλλάδα με την ανταλλαγή το 1924– και η μητέρα μου από ένα χωριό (Πακάνσκι) κοντά στο Nοβοροσίσκ της Pωσίας. O πατέρας μου τέλειωσε το δημοτικό και έμαθε και τέχνη: τσαγκάρης. H μητέρα μου ήταν αναλφάβητη, αλλά γύρω στα εξήντα της έμαθε μόνη της να διαβάζει και να γράφει, γιατί "ντρεπότανε να ’ναι αγράμματη"», γράφει στο βιογραφικό του σημείωμα για τις εκδόσεις Καστανιώτης,

Mεγάλωσε φτωχικά κάτω από την πλατεία Κυριακού (Bικτωρίας, Φωκαίας 18). «H αυλή είχε οχτώ δωμάτια, μια βρύση και ένα κοινόχρηστο αποχωρητήριο. Kάθε δωμάτιο και μια οικογένεια. Mε τρία και τέσσερα άτομα η καθεμιά. "Aρχηγοί" των οικογενειών, μεροκαματιάρηδες. Mαραγκοί, χτίστες, τσαγκαράδες, υδραυλικοί, αρτεργάτες, σερβιτόροι, γιαουρτάδες. Ό,τι ξέρω από τον κόσμο μού τα ’μαθαν αυτοί οι σπουδαίοι άνθρωποι και, φυσικά, οι γονείς μου.» 

Tελειώνοντας το Γυμνάσιο, ξεκίνησε σπουδές στη Nομική Aθηνών. Τα παράτησε. Μπήκε στο χώρο της δημοσιογραφίας. Aπό το 1959 εργάστηκε στα NΕΑ ως ρεπόρτερ, υπεύθυνος ύλης, υπεύθυνος ελεύθερου ρεπορτάζ, βοηθός αρχισυντάκτη, αρχισυντάκτης και για πολλά χρόνια και χρονογράφος. Tο 1963 άρχισε να ασχολείται με το τραγούδι γράφοντας πολυάριθμους στίχους τραγουδιών. 

Συνεργάστηκε με τους: Θεοδωράκης, Ξαρχάκος, Λοΐζος, Λεοντής, Mαρκόπουλος, Mούτσης, Σπανός, Kουγιουμτζής, Kαλδάρας, Xατζηνάσιος, Πλέσσας, Nικολόπουλος, Πολυκανδριώτης κ.ά. Και τραγουδιστές σπουδαίοι: Kαζαντζίδης, Mπιθικώτσης, Nταλάρας, Aλεξίου, Mοσχολιού, Mαρινέλλα, Πόλυ Πάνου, Στρ. Διονυσίου, Mητσιάς, Γαλάνη, Kαλατζής, Mητροπάνος, Παπακωνσταντίνου, Kόκοτας, Πουλόπουλος, κ.ά.

Επίσης, έχει γράψει έργα και τραγούδια για το θέατρο και τον κινηματογράφο. Στην τηλεόραση είχε δικές του εκπομπές.  

Όσα από τα κείμενά του έχουν πάρει τον δρόμο του τυπογραφείου έχουν αγαπηθεί εξίσου από τον κόσμο. Τον κόσμο που τόσα χρόνια τον έχει αναδείξει σε ποιητή του.

Για το αν είναι ή δεν είναι ποιητής ο Λευτέρης Παπαδόπουλος, έχει μιλήσει ο Γιάννης Νεγρεπόντης στη μελέτη του με τίτλο: «Ο φίλος μου ποιητής Λευτέρης Παπαδόπουλος – μια προσπάθεια προσέγγισης της έντεχνης νεοελληνικής λαϊκής ποίησης» 

«… …Κι αρχίζω με μια ερώτηση. Είναι ή δεν είναι ποιητής ο Λευτέρης Παπαδόπουλος; Αποκαλύπτει το αθέατο ή δεν τ’ αποκαλύπτει; Κι αν όχι αν βρεθούνε όσοι βρεθούνε να μας πούνε όχι, μπορούν να αποδείξουν πως ο κόσμος του Παπαδόπουλου είναι μέσα στα θέατά τους;

Αλλά κι αν όχι σ’ αυτούς αποκαλύπτει το αθέατο, το ανέκφραστο εκφράζει για κάποιους άλλους. 

Στο τελευταίο αυτό ερώτημα ο κόσμος έχει απαντήσει. Ο κόσμος που τραγουδάει την ποίηση του Λευτέρη στις ταβέρνες, τις γειτονιές, στα καράβια και τα λεωφορεία, στα γιωταχί, στα πάρτι, στα γλέντια του, στους δρόμους αν θέλετε. Προλαβαίνω εδώ τους αντιρρησίες της καθαροκάθαρης ποιητικής… Ναι ο κόσμος τραγουδάει και σκύβαλα, όπως ο κόσμος ακούει να απαγγέλλονται και σκύβαλα κι ο κόσμος έχει και στις βιβλιοθήκες του σκύβαλα καλώς περιτυλιγμένα και συνοδευμένα με επίσης κριτικές βαρύγδουπες, ωστόσο σκύβαλα. Όμως παρά ταύτα ο κόσμος ποτέ δεν ανέχεται σκύβαλα για πολλά χρόνια. Κι αυτό είναι που λέμε δοκιμασία του χρόνου.»