Δυο νέα παιδιά, η Μαριάννα Πασχαλίδου και ο Χρήστος Τσαγκάρης μιλούν για τη «φυλακή» της διαδικασίας των Πανελληνίων, την «ελευθερία» που δεν αφήνει η περιρρέουσα ατμόσφαιρα να ευχαριστηθούν όσο θα ήθελαν και τα «όπλα» των νέων ενάντια στο μιθριδατισμό της καθημερινότητας.



Συνέντευξη στην Αιμιλία Πανταζή


Και οι δυο τους συμμετείχαν για πρώτη φορά στις πρόσφατες Πανελλήνιες. Αρίστευσαν. Η Μαριάννα Πασχαλίδου, μαθήτρια της Γ' τάξης στο 3ο Γενικό Λύκειο Νέας Σμύρνης, συγκέντρωσε 19.446 μόρια στο 1ο επιστημονικό πεδίο (ανθρωπιστικές σπουδές), το οποίο την ενδιαφέρει ιδιαίτερα, και 18.148 στο 3ο πεδίο (επιστήμες υγείας). Θα ήθελε να παρακολουθήσει τη Νομική Σχολή, καθώς, όπως αναφέρει, θεωρητικά τουλάχιστον μπορεί να της προσφέρει πολλές επαγγελματικές διεξόδους. «Εκτός από τη μάχιμη δικηγορία, θα με ενδιέφερε να ενταχθώ στο διπλωματικό σώμα, αλλά κυρίως να γίνω δημοσιογράφος, ακολουθώντας στη συνέχεια τις κατάλληλες σπουδές.»

Απόφοιτος από το Ζάννειο Π.Π.ΓΕΛ Πειραιά ο Χρήστος Τσαγκάρης, κατάφερε επίσης να αριστεύσει με γενικό βαθμό πρόσβασης 19.62 ενώ τα μόρια που συγκέντρωσε για το 1ο επιστημονικό πεδίο είναι 19.592 και για το 3ο , 18.268. Πρώτη του σκέψη, να κατοχυρώσει και κείνος την είσοδό του στη Νομική Αθηνών. «Μετά τα αποτελέσματα όμως και με βάση τα στατιστικά που αναγγέλλουν πτωτική πορεία των βάσεων σκέφτομαι και σχολές του 3ου πεδίου όπως τις Ιατρικές σχολές της επαρχίας.»

Με καμάρι μιλούν κι οι δυο για τις επιδόσεις τους. Αριθμοί που εμπεριέχουν αγωνίες, κόπους, στερήσεις και όνειρα; Πώς ένιωθαν τον χρόνο που πέρασε;

«"Ο χρόνος είναι ο χειρότερος γιατρός" λέει ο Χρήστος Οικονόμου και φοβάμαι πως στο θέμα των Πανελληνίων δεν μπορώ παρά να συμφωνήσω μαζί του. "Όσο περνά ο καιρός πληθαίνουν οι φωνές που σε καταδικάζουν", λέει πάλι ο Σεφέρης. Βλέπεις πως τα περιθώρια στενεύουν, αναπτύσσεις φοβίες άλλοτε λογικές και άλλοτε όχι και αγχώνεσαι ολοένα και περισσότερο. Υπάρχει βέβαια και η θετική πλευρά καθώς το πέρασμα του χρόνου σε κινητοποιεί, ενώ είναι μεγάλη χαρά να βλέπεις πως σταδιακά αφομοιώνεις την ύλη και βελτιώνεσαι», λέει ο Χρήστος και θυμάται τον συμμαθητή του, Δημήτρη Μόφορη να τους υπενθυμίζει κάθε Δευτέρα: «26 εβδομάδες, 25 εβδομάδες κ.ο.κ. Τον τελευταίο μήνα μάλιστα αναρτούσε στο fb καθημερινά τον αριθμό των ημερών που απέμεναν…»

Συνεχές άγχος είχε η Μαριάννα. «Ένιωθα φυλακισμένη, ότι κάθε στιγμή έπρεπε να διαβάσω ή να γράψω κάτι, να επαναλάβω τα προηγούμενα. Δύσκολη χρονιά, που πέρασε μάλλον αργά διότι δεν επέτρεπα στον εαυτό μου να ξεκουράζεται πολύ, αφού και οι καλοκαιρινές διακοπές μου πέρσι ήταν περιορισμένες λόγω των θερινών μαθημάτων.»


-Πώς κοιμήθηκαν το βράδυ πριν βγουν τα αποτελέσματα των βαθμολογιών; Μιλούν και οι δυο για εφιαλτική εμπειρία.

«Έβλεπα στον ύπνο μου ότι προσπαθούσα να βρω τα αποτελέσματα και ξαφνικά χάνονταν. Είχα και κάποιες μεταμεσονύκτιες τηλεφωνικές συνομιλίες με άλλους συμπάσχοντες-συμμαθητές», εξομολογείτε ο Χρήστος, ενώ η Μαριάννα το βράδυ πριν από τα αποτελέσματα προσπαθούσε να ξεχαστεί με άλλες ασχολίες. «Τα λεπτά φάνταζαν ατέλειωτα. Και αν κατάφερα να κοιμηθώ στοιχειωδώς, ο εφιάλτης μου ήταν το πρωί της μέρας των αποτελεσμάτων. Κυριολεκτικά δε με χωρούσε ο τόπος. Ήμουν απίστευτα νευρική λόγω του άγχους, ακόμα και αν σκεφτόμουν ότι οι βαθμολογίες είχαν ήδη καταχωρηθεί και τα αποτελέσματα δε θα άλλαζαν. Το επόμενο βράδυ, ωστόσο, κοιμήθηκα εύκολα, πλήρως ανακουφισμένη για πρώτη φορά μετά από σχεδόν ένα έτος.» 

Σε μια τέτοια «φυλακή», υπήρχαν άνθρωποι που τους στήριξαν: οικογένεια, φίλοι, καθηγητές σχολικοί και εξωσχολικοί.

«Πάντοτε μου υπενθύμιζαν ότι ο στόχος μου ήταν εφικτός και με όπλιζαν με κουράγιο και υπομονή. Οφείλω σε όλους ένα μεγάλο "ευχαριστώ!"» και συνεχίζει ο Χρήστος: «Η μητέρα μου επειδή είναι φιλόλογος εκτός από την ηθική συμπαράσταση με βοήθησε και μαθησιακά. Φροντιστήριο δεν έκανα, αλλά με υποστήριξαν επίσης οι κ. Γ. Κουγιουμτζής, Κ. Μπέλσης και Δ. Χριστόπουλος. Οφείλω βέβαια να ευχαριστήσω και τους υπόλοιπους καθηγητές από το σχολείο για την αμέριστη βοήθειά τους από την αρχή ως το τέλος της χρονιάς. Το να πω «ευχαριστώ» είναι λιγοστό. Ήταν χαρά και ευλογία για μένα το γεγονός ότι τους συνάντησα και μαθήτευσα κοντά τους. Σπανίζουν οι άνθρωποι που προσφέρουν αφιλοκερδώς τη βοήθειά τους σε τέτοιες εποχές.»

-Οι προτάσεις σας για «αποφυλακισμό» των νέων;

«Θα γίνω ίσως κοινότοπος, αλλά φοβάμαι ότι παρά τα αξιοκρατικά κριτήρια που εξασφαλίζουν οι Πανελλαδικές και γενικότερα οι εξετάσεις απομακρύνουν τον νέο άνθρωπο -ίσως και δια βίου- από το πνεύμα και την αναζήτηση της γνώσης. Ο αγχωτικός και εντατικός ρυθμός εκμάθησης καταστρέφει τον μαθητή γνωστικά, ενώ θα μπορούσε ένας άλλος τρόπος αξιολόγησης να τον ανυψώσει. Θα δώσω ένα παράδειγμα: ποιος από όλους εμάς τελειώνοντας τις εξετάσεις θα θελήσει να ασχοληθεί με τα αρχαία, την ιστορία, τα λατινικά; Όλα πλέον νεκρώνονται για εμάς - εκτός βέβαια αν θα τα ξανασυναντήσουμε στη σχολή που θα επιλέξουμε. Ποιος θα θελήσει να διαβάσει Σολωμό μετά από την εξαντλητική του επανάληψη στα θέματα των εξετάσεων; Κανείς νομίζω…»

Και η Μαριάννα να συμφωνεί προσθέτοντας και τη δική της παράμετρο: «Θα έπρεπε να αλλάξει το σύστημα εισαγωγής, ώστε να μη χρειάζεται η παραπαιδεία. Καλώς ή κακώς, σε λίγες περιπτώσεις το σχολείο κάνει ισοδύναμη δουλειά με αυτή του φροντιστηρίου, αλλά και αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι σχολικοί καθηγητές επαναπαύονται στο ότι οι μαθητές παρακολουθούν εξωσχολικά μαθήματα και υποτιμούν -λανθασμένα- τη διδασκαλία του σχολείου.»

Κάποιοι φίλοι, γνωστοί της Μαριάννας είναι δυσαρεστημένοι από τη βαθμολογία τους και εκτιμούν ότι δε θα κατορθώσουν να εισαχθούν στη σχολή της προτίμησής τους. «Θα μπορούσαν να υποβάλλουν το μηχανογραφικό τους με βάση τις πραγματικές προτιμήσεις τους και όχι τις σχολές που υπολογίζουν ότι μπορούν να εισαχθούν, ακόμα και αν δεν τους ενδιαφέρουν, επειδή γενικά πάρα πολλοί μαθητές συγκέντρωσαν λιγότερα μόρια από όσα περίμεναν και ήθελαν. Εξάλλου, οι βάσεις δεν διαμορφώνονται μόνο από τις βαθμολογίες των μαθητών, αλλά και από τις προτιμήσεις τους.» 

Για τον Χρήστο ευτυχώς όλοι οι φίλοι και συμμαθητές του εισάγονται σε κάποια σχολή. «Ορισμένοι ίσως να μην πέτυχαν τη σχολή της πρώτης τους επιλογής, ωστόσο για κανέναν δεν κλείνουν οι δρόμοι. Δεν σας κρύβω ότι η ανακοίνωση των αποτελεσμάτων επιφύλαξε και κάποιες πολύ ευχάριστες εκπλήξεις. Πάντως για όσους δεν θα τα καταφέρουν υπάρχει πάντα και η δεύτερη ευκαιρία, καθώς σημαντικό στη ζωή είναι να είμαστε υγιείς, νηφάλιοι και συνετοί και με ψηλά το κεφάλι να συνεχίζουμε.» 

Προς το παρόν, δεν έχει σκεφτεί να φύγει από την Ελλάδα ο Χρήστος. «Φαντάζομαι όμως ότι στο άμεσο μέλλον θα χρειαστεί να αναζητήσω κάποιο μεταπτυχιακό, διδακτορικό δίπλωμα ή ακόμα και εργασία στο εξωτερικό.» Θα ήθελε να φύγει από την Ελλάδα για μεταπτυχιακές σπουδές σε κάποιο πανεπιστήμιο της Ευρώπης η Μαριάννα. Αν θα επιστέψει στην Ελλάδα και κατά πόσο θα παραμείνει, εξαρτάται από την επαγγελματική πορεία που θα ακολουθήσει. «Θα ήθελα, εννοείται, να μη με αναγκάσουν οι συνθήκες να εγκαταλείψω τη χώρα μου, αλλά αν χρειαστεί, να το κάνω με τη δική μου βούληση.»


Οι ώρες με τους συμμαθητές του στην τάξη, στους διαδρόμους, στην αυλή του σχολείου λείπουν στον Χρήστο. Θα θυμάται όμως «τη σχέση με τους άλλους, την υποστήριξη, την αλληλεγγύη, τις κουβέντες τους εννιά παρά πέντε - λίγο πριν να φέρουν τα θέματα.»

«Μου έμειναν οι γνώσεις που απέκτησα κατά τη διάρκεια της χρονιάς στα μαθήματα των αρχαίων ελληνικών και της ιστορίας, τις οποίες θα ήθελα να επεκτείνω στο μέλλον σε μερικά ζητήματα και το ευχάριστο συναίσθημα ότι τέλειωσαν!» αναφέρει η Μαριάννα.

Και. η ζωή μετά τις εξετάσεις για τους δυο να μοιάζει διαφορετική…

«Διαθέτω τον χρόνο να ασχοληθώ με ό,τι με ενδιαφέρει!» λέει ο Χρήστος και συμπληρώνει η Μαριάννα: «Παρόλα αυτά η περιρρέουσα ατμόσφαιρα δε με αφήνει να ευχαριστηθώ την «ελευθερία» μου όσο θα ήθελα…» 

Τι δεν αντέχεις, Μαριάννα;

«Την αδικία, και πιστεύω ότι την άποψη αυτή συμμερίζονται πολλοί νέοι και μεγαλύτεροι. Δεν ξέρω πόσα χρόνια θα χρειαστεί να περάσουν για να αρχίσω να αποδέχομαι το γεγονός ότι η ζωή είναι άδικη.» Και προσπαθεί να διαχειριστεί αυτή την κατάσταση, ανάλογα με τις περιστάσεις: «να μη λαμβάνω την αδικία ως δεδομένη, καθώς και να προσπαθώ όπως μπορώ να τη μειώσω.» 

Κι αναθυμάται κανείς τα λόγια του Ευάγγελου Κρουσταλλάκη, επ. Εισαγγελέα Αρείου Πάγου, που αν και υπήρξαν στιγμές που βρέθηκε να «πλέει σε στιγμές αμφιβολίας και απογοήτευσης», όπως λέει ο ίδιος στο βιβλίο του, «Δικαιοσύνη και δικαίωση», υπήρχαν και στιγμές που πλημμύρισε η ψυχή του από ικανοποίηση. «Συνέβη αυτό όταν κατόρθωσα -με την προσήκουσα εφαρμογή του νόμου- να προσεγγίσω λύσεις ουσιαστικής δικαιοσύνης, που να ανταποκρίνονται στις συγκεκριμένες πραγματικές ανάγκες των ανθρώπων τους οποίους δίκαζα. Τότε ήταν που πραγματικά ένιωσα να πλησιάζω το δικαιικά τέλειο.»

Κι οι νέοι αναζητούν το «τέλειο» μέσω των «όπλων» τους;

«Μετά από όσα περάσαμε, νομίζω ότι ομολογουμένως έχουμε μεγάλη αντοχή. Η απαισιοδοξία όμως καθώς και ο συμβιβασμός απογοητεύουν εμάς τους νέους. Θα καταφύγω και πάλι στον Χ. Οικονόμου ο οποίος έγραφε: "κομμάτι - κομμάτι μου παίρνουν τον κόσμο μου". Αυτό το "κομμάτιασμα" των όποιων ελπίδων μας -περισσότερο ή λιγότερο ρεαλιστικών- νομίζω ότι μας σκοτώνει. 

Η αισιοδοξία της πράξης και η αυτοπεποίθηση που πηγάζει από την αυτογνωσία είναι τα όπλα μας ενάντια στο μιθριδατισμό της καθημερινότητας.»