«Σώπα, μη μιλάς, είναι ντροπή. Κόψ’ τη φωνή σου σώπασε επιτέλους κι αν ο λόγος είναι αργυρός η σιωπή είναι χρυσός.» έγραφε στο ποίημά του ο Τούρκος σατιρικός μυθιστοριογράφος και πολιτικός ακτιβιστής.





Γράφει η Ελευθερία Ρίζου


Καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του ο Αζίζ Νεσίν, ύψωνε φωνή διαμαρτυρίας ενάντια στα πολιτικά καθεστώτα της χώρας του καθώς και σε πρόσωπα που ασκούσαν εξουσία. Και βέβαια δικάστηκε και φυλακίστηκε γι αυτές τις φωνές του.

Αζίζ ήταν το όνομα του πατέρα του. Από εκείνον πήρε το φιλολογικό του ψευδώνυμο ο Τούρκος σατιρικός συγγραφέας και πολιτικός ακτιβιστής Μεχμέτ Νουσρέτ Νεσίν. Γεννημένος στη Χάλκη της Κωνσταντινούπολης ορφάνεψε από μικρός. Ακολούθησε στρατιωτικές σπουδές. Για δυο χρόνια φοίτησε και στην Καλών Τεχνών.

Ανήσυχος και επαναστατικός χαρακτήρας δεν μπόρεσε να αντέξει το στρατιωτικό κλίμα, -εργάστηκε ως αξιωματικός του στρατού- και εκδιώχθηκε με τη κατηγορία της κατάχρησης καθήκοντος και εξουσίας. Από τότε αφιερώθηκε στη λογοτεχνία και τη δημοσιογραφία. Οι πρώτες λογοτεχνικές του απόπειρες δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Milliyet, ενώ άρθρα του σε τούρκικες εφημερίδες. Εκδίδει δικό του περιοδικό, το Cumartesi και, σε συνεργασία με τον πεζογράφο Σαμπαχατίν Αλί, εκδίδει την εβδομαδιαία σατιρική εφημερίδα Marcopasa (1946-47).

Η σάτιρα του πολιτικού και κοινωνικού γίγνεσθαι της Τουρκίας, όσο και των πολιτικών προσωπικοτήτων έφερε καταιγιστικές αντιδράσεις. Απαγορεύτηκε η κυκλοφορία της εφημερίδας και ο Αζίζ Νεσίν εξορίστηκε στην Προύσα για ένα διάστημα.

Η μαχητικότητά του δεν περιορίστηκε για πολύ. Επιμένει και εκδίδει την εφημερίδα με διαφορετικούς τίτλους. Ύστερα από ακόμη μια έντονη καυστική κριτική προς το πολιτικό καθεστώς, τα γραφεία της εφημερίδας καίγονται. Δικάστηκε και φυλακίστηκε.

Ο Αζίζ Νεσίν ασκούσε κριτική και σε πολιτικά πρόσωπα εκτός Τουρκίας. Η βασίλισσα της Αγγλίας, ο Σάχης του Ιράν και ο βασιλιάς της Αιγύπτου είχαν ασκήσει δίωξη εναντίον του για δυσφήμιση.

Το 1952 κι ύστερα από τη τελευταία αποφυλάκισή του, για να μπορέσει να επιβιώσει άνοιξε στην Κωνσταντινούπολη ένα βιβλιοπωλείο και λίγο αργότερα ένα στούντιο φωτογραφίας. Ξανασχολήθηκε και με την αρθρογραφία. Ίδρυσε νέο εκδοτικό οίκο, για να έχει την ίδια κατάληξη: να καταστραφεί ολοσχερώς από εμπρησμό.



Έχουν εκδοθεί πάνω από 90 έργα του: ποιήματα, διηγήματα, μυθιστορήματα και θεατρικά έργα. Έχει επανειλημμένα βραβευτεί στην Τουρκία και στο εξωτερικό.





Το 1973 δημιούργησε το ίδρυμα «Αζίζ Νεσίν», το οποίο λειτουργεί μέχρι σήμερα, με βασική δραστηριότητά του να προσφέρει σε άπορα παιδιά στέγη, εκπαίδευση, περίθαλψη και κατάρτιση, και παραχωρεί εκεί όλα τα πνευματικά δικαιώματα των έργων του. To 1991 επισκέφτηκε την Αθήνα για να παραλάβει το βραβείο ελληνοτουρκικής φιλίας «Αμπντί Ιπεκτσί».



Ύστερα από μια εκδήλωση-αφιέρωμα στο συλλογικό του έργο, στο Τσεσμέ της Σμύρνης, πεθαίνει από καρδιακή προσβολή.(6/7/1995). Σύμφωνα με επιθυμία του, κηδεύτηκε μυστικά στην περιοχή του ιδρύματος που φέρει το όνομά του.

Ένα από τα συγκλονιστικότερα ποιήματά του: «Σώπα, μη μιλάς»