«Δεν θέλεις να καταλήξεις σαν παλαίμαχος ποδοσφαιριστής που αφηγείται μέσα σε μια παμπ πώς σούταρε στον τελικό του Κυπέλλου το 1964» Μικ Τζάκερ

Γράφει ο Παύλος Γεωργίου

Ο Σερ Μάικλ Φίλιπ «Μικ» Τζάγκερ (Sir Michael Phillip "Mick" Jagger) έχει γεννηθεί στην Αγγλία στις 26 Ιουλίου του 1943. Στα 19 του ήταν τραγουδιστής και ιδρυτικό μέλος των θρυλικών Ρόλλινγκ Στόουνς (Rolling Stones). Για σχεδόν πέντε δεκαετίες κυριαρχεί ως ένας από τους πιο αναγνωρίσιμους Βρετανούς μουσικούς κι όχι μόνο, της σύγχρονης εποχής.

Η συνέντευξη είχε παραχωρηθεί από τον Τζάκερ στην Zoe Heller στις 3 Δεκεμβρίου 2010 για το περιοδικό T Magazine.

...Βρισκόμαστε στη βασιλική σουίτα του ξενοδοχείου Καρλάιλ, όπου διαμένει ο Τζάγκερ όταν βρίσκεται στη Νέα Υόρκη. Σε μια γωνιά του δωματίου υπάρχει ένα πιάνο με ουρά. Μια ακουστική και μια ηλεκτρική κιθάρα, Gibson, είναι τοποθετημένες κόντρα στον καναπέ….

«Τα δημόσια πρόσωπα σπαταλούν πολλή ενέργεια στο να αναρωτιούνται τι σκέπτονται οι άλλοι γι’ αυτούς. Όλοι το κάνουν. Δεν με νοιάζει τι λένε. Όλους τους νοιάζει. Θέλεις πάντα να ελέγχεις την εικόνα σου. Προφανώς δεν μπορείς να την ελέγχεις εκατό τοις εκατό. Αν όμως είσαι διάσημος, έχεις μια δημόσια εικόνα που προσπαθείς… που θες να προβάλλεις. Όλοι είναι ματαιόδοξοι. Απλώς η ματαιοδοξία έχει διακυμάνσεις ανάλογα με την ημέρα. Όλοι είναι ματαιόδοξοι όταν φωτογραφίζονται.»

Έχει δίκιο. Όλοι θέλουν να δείχνουν όμορφοι σε μια φωτογραφία. Λίγοι όμως διαθέτουν την ατσάλινη αποφασιστικότητα του Τζάγκερ για να το πετύχουν. Περισσότερο ίσως από κάθε άλλον ροκ σταρ της γενιάς του, ο Τζάγκερ κατάφερε να κατανοεί και να ελέγχει ο ίδιος τις παραμέτρους της διασημότητάς του. Δεν χαρακτηρίζεται από οξύθυμη νευρωτική συμπεριφορά, ούτε από την γκρίνια των διασημοτήτων. Λέει ο Λορν Μάικλς, ο διευθυντής παραγωγής της εκπομπής Saturday Night Live: «Αν τον δεις να ετοιμάζεται για μια παράσταση, καταλαβαίνεις ότι έχει συναίσθηση των πάντων, ότι έχει άμεση σχέση με όλα, από τον φωτισμό και τον σχεδιασμό ως τον τρόπο με τον οποίο θα πέσει η αυλαία. Υπάρχουν πολλοί λίγοι άνθρωποι των οποίων οι ικανότητες σε θέματα παραγωγής με εντυπωσιάζουν, είναι όμως ένας από αυτούς. Είναι καλός σόουμαν και καλός παραγωγός». 

Πήρα μια δυνατή γεύση της γνώσης που έχει για κάθε λεπτομέρεια, για κάθε τομέα της παραγωγής», λέει ο Μάρτιν Σκορτσέζε που συνεργάστηκε μαζί του για το ντοκιμαντέρ με θέμα τις συναυλίες των Στόουνς, το Shine a Light. «Και με αυτό δεν εννοώ μόνο τη μουσική, έχει οξυμένη την αίσθηση του κινηματογραφιστή». 

«Μπορείς να μεταβιβάσεις ευθύνες σε άλλους ανθρώπους», παρατηρεί ο Τζάκερ, «και σε κάποιο βαθμό οφείλεις να το κάνεις. Αν όμως δεν βρίσκεσαι πίσω από το εγχείρημα, αν δεν βάζεις σε αυτό τη γνώση και το στίγμα σου, τελικά δεν θα είναι τόσο ενδιαφέρον και πιθανότατα δεν θα είναι αυτό που θα ήθελες. Θα είναι απογοητευτικό.»

Ο Τζάγκερ δεν βάζει τη σφραγίδα του μόνο στους δημιουργικούς τομείς. Όπως είναι ευρέως γνωστό, παρακολουθούσε στενά τα οικονομικά των Ρόλινγκ Στόουνς και έκανε το συγκρότημα ένα από τα πλουσιότερα στην ιστορία του ροκ εν ρολ. Είναι γνωστό ότι όταν βρίσκεται σε περιοδεία έχει στο καμαρίνι του έναν χάρτη που δείχνει σε ποιες πόλεις θα έχει κέρδος το συγκρότημα. 

Η άνοδος της παράνομης κοινής χρήσης αρχείων, που είχε ως συνέπεια τη μεγάλη πτώση των πωλήσεων των cd σε παγκόσμιο επίπεδο, έκανε αυτή την εποχή δύσκολη για τις δισκογραφικές εταιρείες και τους καλλιτέχνες. Όμως οι Ρόλινγκ Στόουνς εξακολουθούν να πηγαίνουν πολύ καλά. 

«Στα 120 χρόνια της βιομηχανίας της δισκογραφίας, υπήρξε ένα διάστημα που οι καλλιτέχνες έβγαλαν πάρα πολλά χρήματα», λέει ο Τζάγκερ. «Ήταν όμως ένα πολύ σύντομο διάστημα, τα δεκαπέντε χρόνια από το 1975 ως το 1990.» 

Αν και σήμερα, η πιο επικερδής από τις ενασχολήσεις του συγκροτήματος είναι οι περιοδείες, δεν ενθουσιάζονται όλοι με το επιχειρηματικό δαιμόνιο του Τζάγκερ. Υπάρχουν κάποιοι που βλέπουν τη μετατροπή του συγκροτήματος σε «μάρκα» ως προσβολή του πνεύματος του ροκ εν ρολ, ως προδοσία της άναρχης, πειρατικής παρόρμησης που τους έκανε μεγάλους. «Στην καρδιά αυτής της μουσικής», έγραψε ο σπουδαίος χρονικογράφος των Στόουνς, ΣτάνλεΪ Μπουθ, το 1984, «υπάρχει η τεράστια δύναμη μιας μυστηριώδους εξέγερσης, χωρίς την οποία η μουσική πεθαίνει». Ωστόσο, δεν είναι σαφές αν ο Τζάγκερ μίλησε ποτέ σοβαρά για εξέγερση. Κάποιοι μπορεί να έβλεπαν τη μουσική των Στόουνς ως το θησαυροφυλάκιο των αξιών κατά του κατεστημένου, όμως ο Τζάγκερ ενδιαφερόταν πάντα περισσότερο για το ροκ εν ρολ ως θέατρο, ως παράσταση, ως θέαμα. 

Παρ΄ όλα αυτά, η ιδέα ότι ο Τζάγκερ ξεπούλησε ένα σημαντικό κομμάτι του προηγούμενου εαυτού του είναι διαδεδομένη και ισχυρή. Το παράξενο είναι ότι ένας από τους πιο ένθερμους υποστηρικτές της ιδέας ήταν ο κιθαρίστας του συγκροτήματος, Κιθ Ρίτσαρντς, που εδώ και δεκαετίες γκρίνιαζε δημοσίως για την απάτη, τα ηγετικά σύνδρομα, την κοινωνική αναρρίχηση του Τζάγκερ. Μέχρι πρόσφατα, η κριτική του θεωρούνταν συμβατή με μια παλιά, δύσκολη αλλά βαθιά φιλία. «Ο Κιθ και ο Μικ είναι από πολλές απόψεις διαμετρικά αντίθετοι», λέει ο Ντον Βας, ο παραγωγός των τριών τελευταίων άλμπουμ των Στόουνς. «Η ένταση ανάμεσά τους ήταν πάντα μέρος της γοητείας του συγκροτήματος. Τα πράγματα δυσκολεύουν πολύ κάποιες φορές. Από την άλλη, υπάρχει αυτό το ειλικρινές δέσιμο και τα στοιχεία που τους ενώνουν. Τελικά, νομίζω ότι και οι δύο αντιλαμβάνονται ότι μαζί είναι πολύ μεγαλύτεροι από ό,τι ο καθένας μόνος του». 

Ωστόσο, νωρίτερα μέσα στη χρονιά, όταν ο Ρίτσαρντς εξέδωσε την αυτοβιογραφία του με τίτλο, Life, η εχθρότητα ανάμεσά τους έφτασε σε πρωτοφανή επίπεδα. «Κάποιες φορές σκέφτομαι: "Μου λείπει ο φίλος μου"», γράφει ο Ρίτσαρντς. «Αναρωτιέμαι. Πού πήγε;» 

Η Μαριάν Φέιθφουλ είπε κάποτε ότι από όλες τις σχέσεις του Τζάγκερ αυτή με τον Ρίτσαρντς ήταν «η μόνη που είχε σημασία για εκείνον». Όμως όσο πληγωμένος κι αν νιώθει από την επίμονη και δημόσια επίθεση του φίλου του, το κρατάει για τον εαυτό του. Στο παρελθόν, αντιδρούσε στις ειρωνείες του Ρίτσαρντς με μια συγκροτημένη και μεγαλοπρεπή απαξίωση. «Εγώ προσωπικά», λέει κλείνοντας τα μάτια και πιέζοντας την παλάμη του στο στήθος, «θεωρώ ότι είναι πολύ κουραστικό να ασχολείσαι με το παρελθόν. Οι άνθρωποι το κάνουν κυρίως για τα χρήματα» 

Ο Τζάγκερ έχει σκεφτεί να γράψει τη δική του αυτοβιογραφία, αλλά εγκατέλειψε την ιδέα. «Δεν θέλεις να καταλήξεις σαν παλαίμαχος ποδοσφαιριστής που αφηγείται μέσα σε μια παμπ πώς σούταρε στον τελικό του Κυπέλλου το 1964». Και αφήνει ευχαρίστως στον Ρίτσαρντς τον τίτλο του αξιαγάπητου παλαίμαχου του ροκ εν ρολ. 

Μιλάει άπταιστα γαλλικά. Είναι ένθερμος οπαδός του κρίτκετ. Είναι ηθοποιός. Διαβάζει πολύ, και λογοτεχνία και άλλα είδη. Όταν τον ρώτησα τι διάβασε τελευταία συμβουλεύτηκε το kindle του και διάβασε μια μεγάλη λίστα που περιείχε έργα του Άλαν Φουρστ και του Όλεν Σταϊνχάουερ. 

«Ο Μικ νιώθει μια αυθόρμητη περιφρόνηση για η νοσταλγία», σημειώνει ο Λορν Μάιλς. «Είναι μόνιμα περίεργος και ενδιαφέρεται για ό,τι συμβαίνει σήμερα, περισσότερο από τους πιο πολλούς άνδρες της ηλικίας του». 

Καθ’ όλη τη διάρκεια της συζήτησής μας στο σαλόνι της βασιλικής σουίτας, η Ελ Ρεν Σκοτ έχει μια επαγγελματική συνάντηση σε ένα άλλο σημείο της σουίτας. Το ζευγάρι, που γνωρίστηκε σε μια φωτογράφηση, είναι μαζί εννέα χρόνια και ο Τζάγκερ έχει γίνει μια μόνιμη παρουσία στις επιδείξεις της, κάνοντας δηλώσεις στον Τύπο ως περήφανος σύντροφος και προσφέροντας στην εκδήλωση την απαραίτητη λάμψη του ροκ εν ρολ. Ίσως επειδή η Σκοτ έχει τη δική της σοβαρή και απαιτητική καριέρα, η σχέση τους δείχνει πιο ισότιμη και ώριμη από τους προηγούμενους δεσμούς του Τζάγκερ. Όμως, ο Τζάγκερ απορρίπτει με σθένος αυτή την άποψη για το παρελθόν του. «Δεν ξέρω τι σημαίνει "ώριμη"», λέει. «Αν σημαίνει ότι στηρίζεις κάποιον που έχει τη δική του ζωή, θα πω ότι πάντα το έκανα αυτό. Υποστήριζα την καριέρα της Μαριάν Φέιθφουλ όταν ήμουν 22. Διαβάζαμε μαζί τα σενάριά της, αν ήταν «Οι Τρεις Αδελφές», εγώ έκανα τις άλλες δύο. Ήμουν υποστηρικτικός και το ίδιο ήταν κι εκείνη. Διαφωνώ λοιπόν με αυτό. Προσπαθώ να βοηθάω την Ελ Ρεν. Πάντα προσπαθείς να βοηθάς αυτούς, με τους οποίους βγαίνεις. Πάντα τις βοηθάω με τον έναν ή τον άλλο τρόπο. Όταν ζούσα με την Τζέρι Χολ, τη βοηθούσα να επιλέγει τις επαγγελματικές φωτογραφίες της ή διάβαζα το έργο μαζί της, όταν έπαιζε στο θέατρο. Εννοώ, ότι αυτό πρέπει να κάνεις και το αντίστροφο: να κάνουν το ίδιο για σένα.» 

Είναι κάπως παράξενο να αναφέρεται ένας 67χρονος στη σύντροφό του ως κάποια με την οποία «βγαίνει». Όμως ο Τζάγκερ δεν μπορεί να αρθρώσει κάτι που να παραπέμπει περισσότερο σε δέσμευση. «Η αλήθεια είναι ότι δεν υιοθετώ την εντελώς συμβατική ιδέα για το πώς θα έπρεπε να είναι οι σχέσεις, έχω μια πιο μποέμ άποψη. Για να είμαι ειλικρινής δεν έχω σε υπόληψη τον γάμο. Δεν λέω ότι δεν είναι κάτι υπέροχο και ότι οι άνθρωποι δεν θα έπρεπε να το κάνουν, αλλά δεν είναι για μένα. Και, απ’ ότι φαίνεται, δεν ταιριάζει και σε πολλούς άλλους», λέει γελώντας. 

«Νομίζω ότι δεν είναι αυτό που υποτίθεται πως είναι. Είναι μια πολύπλοκη φαντασίωση».

Ολόκληρη τη συνέντευξη μπορείτε να  δείτε: http://www.nytimes.com/2010/12/05/t-magazine/5well-mick-dek.html