Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1921 από γονείς μικρασιάτες εβραϊκής καταγωγής, τον Ιάκωβο Μισραχή, δέκατο παιδί οικογένειας της Σμύρνης και την Μαρί-Ντουντού Πολίτη. Το πραγματικό όνομά της σπουδαίας δημοσιογράφου ήταν Ρεζάν Μισραχή.







Γράφει η Ελευθερία Ρίζου


Η Μαρία Ρεζάν με τη βραχνή φωνή και τις ερωτήσεις που αρκετές φορές "δεν χάιδευαν αυτιά" κατάφερε να αφήσει το δημοσιογραφικό της χνάρι και να γίνει η πρώτη γυναίκα δημοσιογράφος μέλος του Δ.Σ. της ΕΣΗΕΑ.

Θυμάται σκηνές από τα φοιτητικά της χρόνια το διάστημα του 1939...

«Στο πανεπιστήμιο είχα γραφτεί στη Φιλοσοφική Σχολή, στο τμήμα Αρχαιολογίας -καημένε Μανόλη Ανδρόνικε, από τι γλίτωσες-, κυρίως για να μπορώ να ξεπορτίζω από το σπίτι μας χωρίς να πρέπει να δίνω λεπτομερή αναφορά στη Μαρί πού πήγα και τι έκανα. Και ως εκ τούτου, τα πήγαινα μάλλον μέτρια. Σε κάποιες εξετάσεις μάλιστα, στις οποίες, ως συνήθως, είχα πάει αδιάβαστη, αυτά που έπρεπε να ξέρω και δεν ήξερα τα είχα αντιγράψει επάνω στους …μηρούς μου. Σήκωνα λίγο τη φούστα μου με τρόπο και αντέγραφα. Όταν ξαφνικά είδα να έρχεται καταπάνω μου ο αξέχαστος καθηγητής μου της Αρχαιολογίας, ο Γιώργος ο Οικονόμου, φυσικά πάγωσα. "Θεέ μου" είπα από μέσα μου "αυτό ήταν, μ’ έπιασε στα πράσα". 

Ενστικτωδώς, λοιπόν, σηκώθηκα όρθια να πέσει η φούστα μου ως τα γόνατα, μπας και τη γλιτώσω… "Θα ήθελα να ξέρετε πως ντρέπομαι βαθύτατα, παιδί μου" μου είπε μόλις στάθηκε μπροστά μου και κόκκινη εγώ σαν το παντζάρι νόμισα πως ντρεπόταν για μένα. "Που σπούδασα στη Γερμανία, παιδί μου, γι’ αυτό ντρέπομαι. Και ήθελα να το ξέρετε αυτό, παιδί μου…" Έκανε μεταβολή ο σπάνιος εκείνος άνθρωπος, που θεώρησε καθήκον του ν’ απολογηθεί σε μια εβραϊκής καταγωγής μαθήτριά του, και απομακρύνθηκε δίχως να πει τίποτε άλλο. Και, αντί να βάλω τα κλάματα που ένας άνθρωπος συνέπασχε μ’ έναν ολόκληρο λαό, το μόνο που βρήκα να πω από μέσα μου ήταν ένα σκέτο "ουφ!".» 

Αργότερα, χρειάστηκε να αλλάξει το όνομά της, να βαπτιστεί χάρη του έρωτά της για τον Αντρέα Ιωσήφ, πολιτικό συντάκτη της εφημερίδας «Εστία» και αργότερα υφυπουργό παρά τω πρωθυπουργώ της δεύτερης κυβέρνησης Πλαστήρα. Παντρεύτηκαν και απέκτησαν τέσσερα παιδιά: την Μαρίνα, τον Στέφανο, τον Λάμπρο, και τον Μίλτο. Παράλληλα διαχειρίζονταν το ξενόγλωσσο βιβλιοπωλείο και Πρακτορείο Τύπου «International» στην οδό Αμερικής.


Κάποια στιγμή χώρισαν. Εκείνη συνέχιζε να ήταν ερωτευμένη μαζί του; Ο γιός της Στέφανος απαντά: «Ο πατέρας μου είναι φοβερός ομιλητής. Αν έπρεπε να ρίξει μια γυναίκα είχε ένα ισχυρό όπλο. Έχω όμως τη γνώμη ότι ήταν τέτοια η απογοήτευσή της από το διαζύγιο (αν βέβαια την άκουγες να μιλάει για απιστίες δεν θα σου έμενε άντερο από το γέλιο) που μάλλον δίσταζε να προχωρήσει σε σχέσεις. Πάντα έβαζε ασπίδα τα παιδιά. Aυτοκτονούσε στον ερωτικό τομέα. Την ρωτούσα γελώντας: "είναι σίγουρο ότι εγώ είμαι του Ιωσήφ; Για κοίτα με στα μάτια". Τότε τα άνοιγε διάπλατα, με κοίταζε και έλεγε "δεν πήγα με άλλον!" και μετά μουτζωνόταν αναφωνώντας: «να!». Όλη τους τη ζωή οι γονείς μου ήταν σαν την Αμερική με τη Σοβιετική Ένωση. Άσπρισαν τα μαλλιά μου με τις αντιδικίες τους.Κι ωστόσο πάντα υπήρχε μια έγνοια του ενός για τον άλλον.» 

Το 1959, η Μαρία Ρεζάν γράφει για πρώτη φορά στην τότε εφημερίδα «Ελευθερία». Ακολουθούν σπουδαίες συνεργασίες, όπως στο Βήμα και στη Καθημερινή. Την περίοδο της δικτατορίας αναγκάζεται να αποχωριστεί τα παιδιά της και να αυτοεξοριστεί στο Παρίσι.

«Κάποτε τη ρώτησα αν γυρίζαμε το χρόνο πίσω, στην 21 Απριλίου του 67, αν θα έπαιρνε την ίδια απόφαση. Και μου απάντησε έξαλλη: "είσαι με τα καλά σου; Καλλίτερα πουτάνα στη 3η Σεπτεμβρίου!". Kαι να σκεφτεί κανείς ότι στο Παρίσι διέπρεψε επαγγελματικά, τόσο στο μεγάλο ειδησεογραφικό περιοδικό LEXPRESS όσο και στο LEPOINT",» αναφέρει ο γιος της.

Στην Ελλάδα επιστρέφει η δημοσιογράφος το 1978. Η εκπομπή της «Μια ώρα έτσι, χωρίς πρόγραμμα», μεταδόθηκε για πρώτη φορά το 1980 από το Πρώτο Πρόγραμμα της ελληνικής ραδιοφωνίας. Πολλές οι επιτυχίες της, πολλές και οι αντιδράσεις που αντιμετώπισε. Το πρόγραμμα διεκόπη δύο φορές πριν από την οριστική παύση του το 1984. Οι συνεντεύξεις της μνημειώδεις. Την εμπιστεύονταν σπουδαίες προσωπικότητες. Τελικά τι ήταν αυτό που την ξεχώριζε, σύμφωνα με το παιδί της;

«Αυτό μου το ρώτησε και η ίδια κάποτε. Λοιπόν ξέρεις τι νομίζω για τη Ρεζάν του ραδιοφώνου. Ότι στην ουσία μιλούσε 40 χρόνια με τον πατέρα της, που ήταν τυφλός. Και το ραδιόφωνο ήταν η μεγαλύτερη ευτυχία και παρηγοριά του. Ασυνείδητα μιλούσε με εκείνον. Είχε αυτή την τεράστια αμεσότητα που λένε όλοι. Επίσης πάνω απ΄όλα ήταν άνθρωπος με καλή πίστη. Δεν ήταν άνθρωπος του περίπλοκου. Πολλές φορές της τηλεφωνούσαν δημοσιογράφοι και τη ρωτούσαν για το παρασκήνιο μιας υπόθεσης και κείνη απαντούσε: "Για το παρασκήνιο δε ξέρω τίποτα, για το προσκήνιο να το κουβεντιάσουμε όσο θες!". 




Αποσπάσματα συνεντεύξεών της...


Γ. Τσαρούχης 1983

-Δεν σας είδα ποτέ, εγώ τουλάχιστον, σε φωτογραφία, όχι να γελάτε, ούτε καν να χαμογελάτε. Έτσι ήσασταν πάντοτε;

«Ήμουνα σοβαρό παιδί και δε γελούσα (γελάει). Η σιωπή δε σημαίνει έλλειψη ονείρων. Αυτά τα όνειρα τα βλέπουμε «εν σιωπή».»

-Είσαστε περίεργος άνθρωπος Γιάννη Τσαρούχη, κοιτάτε γύρω σας κοιτάτε τι γίνεται στον κόσμο ή είσαστε αποτραβηγμένος;

«Είμαι σαν τα ζώα που ξέρουν τι είναι φαγώσιμο και το τρώνε. Δεν ενδιαφέρομαι για όλα τα πράγματα.»

-Σας συγκινεί που είσαστε έτσι τόσο γνωστός, διάσημος;

«Δεν είμαι πολύ διάσημος, κι όσο είμαι το οφείλω στην τηλεόραση. Είμαι μια φιγούρα σαν το Μίκυ Μάους κι έτσι μ’ αναγνωρίζει ο κόσμος.»


Μ. Ανδρόνικος 1984

-Πάτε καμιά φορά να μιλήσετε στα ευρήματά σας; Έχετε ένα διάλογο μαζί τους;

«Κοιτάξτε… μ’ αυτή την ερώτησή σας, τώρα, καταλαβαίνω κυρία Ρεζάν, πώς καταφέρνετε και παίρνετε αυτές τις συνεντεύξεις. Πραγματικά, ένα βράδυ ολόκληρο, έχω κάνει διάλογο με τα πρώτα πέντε μικρά κεφαλάκια που βρήκα. Όταν τα βρήκα, πραγματικά, έπεσα να κοιμηθώ αλλά ήταν αδύνατον και σηκώθηκα μόνος μου, τα έβαλα μπροστά μου και όλη τη νύχτα μιλούσα μαζί τους. Όλη τη νύχτα, κυριολεκτικά, διαλεγόμουν μ’ αυτά τα πέντε κεφαλάκια.»


Λ. Κύρκος 1983

-Λένε πως σφυρίζετε πάρα πολύ ωραία. Και πως στις φυλακές, μέρα-νύχτα σφυρίζατε αισιόδοξα. Θα μου κάνετε μια χάρη να σφυρίξετε κάτι, όπως άλλοτε, όπως τότε...

«Μπορεί να σου αρνηθεί κανείς, Μαριώ, εσένα την οποιαδήποτε χάρη; Αλλά επειδή είπαμε για αισιοδοξίες… να δούμε θα το γνωρίσεις; (σφυρίζει το Allegretto απ’ την Ποιμενική…) Ας μου συγχωρήσει ο Μπετόβεν την παρέμβασή μου (συνεχίζει να σφυρίζει...)»


Κ. Μητσοτάκης 1984

-Στο χτεσινό Βήμα, ο Νίκος Δήμου στο χρονογράφημά του το ονομάζει ο Δράκοντας (ο Δράκοντας που μετά τον Κωνσταντίνο Καραμανλή τρώει τον έναν μετά τον άλλο τους αρχηγούς της ΝΔ). Εσείς κύριε Μητσοτάκη δεν τον φοβάστε τον Δράκοντα;

«Αυτό τον Δράκοντα δεν το φοβάμαι, δεν ξέρω για άλλους δράκοντες, αλλά αυτόν όχι.»

-Το αρχιαποστάτης που λένε και σας βαραίνει… σας βαραίνει κύριε Μητσοτάκη;

«Δε με βαραίνει Μαρία μου.»


Γ. Παπανδρέου 1984

-Για πέστε μου την αλήθεια, ήρθε μια φορά που είπατε, «ωχ, αδελφέ, ας μη λεγόμουν Παπανδρέου και θα βλέπατε εσείς;»

«Επειδή έχω ζήσει και σε άλλες χώρες και μεγάλωσα, ας πούμε, σα μετανάστης που το όνομά μου δεν είχε καμία αξία… θυμάμαι ιδιαίτερα είχαμε πάει πολλά παιδιά, θα ήμουν δέκα χρονών στη Χ.Α.Ν., στην Αμερική ήταν αυτό, για να κολυμπήσουμε στο κολυμβητήριο. Διάβαζαν τα ονόματα το ένα μετά το άλλο… διαβάζουν κάποια στιγμή ένα πολωνέζικο όνομα και γέλασαν όλα τα παιδιά γιατί ήταν περίεργο. Μετά από λίγο διάβασαν το δικό μου και γέλασαν ακόμα περισσότερο γιατί τους φάνηκε περίεργο. Αισθανόμουν ντροπή τότε με το όνομα αυτό…»


Διδώ Σωτηρίου 1983

«Δούλευα σ’ όλα τα είδη, ακόμη και ψεύτικες ανταποκρίσεις από το μέτωπο έγραφα. Επίσης μου λέγανε ύστερα πολλοί φυλακισμένοι, ότι ακόμη και μέσα από τα πλεκτά βλέπανε [επαναστατική] γραμμή, επί Μεταξά, και βλέπανε ότι κάτι άλλο υπάρχει εκεί. Κι αυτά τα 'κανα όλα εγώ μόνη μου.»

-Καλά πώς; Μέσα από συνταγές για φαγητό και για πλεκτά;

«Ό,τι φανταστείς. Έβρισκα εγώ τον τρόπο.»

-Ποια είναι για σας, κυρία Σωτηρίου, η πιο ευτυχισμένη στιγμή της ζωής σας;

«Η Απελευθέρωση! Ήταν πάρα πολύ ωραίο πράγμα. Πηδούσαν οι καρδιές μας, πηδούσανε, ζούσαμε!»  


Μ. Θεοδωράκης 1983

-Ξέρω σ’ αρέσει πολύ ο κινηματογράφος.

«Ε βέβαια, αλίμονο είναι η πιο τέλεια τέχνη, είναι όλα μέσα. Είναι και η εικόνα, είναι και ο λόγος, και η μουσική, είναι τα πάντα.»

-Και σήμερα πηγαίνεις ακόμα πολύ στον κινηματογράφο;

«Δεν πηγαίνω πολύ στον κινηματογράφο, βλέπω πολύ τηλεόραση. Ό,τι και να ‘ναι η τηλεόραση μ’ αρέσει, γιατί είναι σα να πηγαίνω στο "Ροζικλαίρ" που έβλεπα δύο-δύο ή τρία-τρία τα φιλμ.»




Η Μαρία Ρεζάν, φεύγει από τη ζωή τον Γενάρη του 2004. Νοσηλευόταν στο νοσοκομείο Ερρίκος Ντυνάν.Πώς ήταν οι τελευταίες στιγμές της;

«Είχε παρουσιάσει έναν επίμονο βήχα και κρίναμε απαραίτητο να πάμε στο νοσοκομείο. Της έβαλαν οξυγόνο. Τη βραδιά της Πρωτοχρονιάς λοιπόν, το 'φερε ωραία η ζωή, να είμαστε όλοι γύρω από το κεφάλι της. Ευχηθήκαμε τα χρόνια πολλά. Φιληθήκαμε μεταξύ μας. Φύγαμε. Αυτό ήταν! Έπεσε μετά σε κώμα. Στις 4 Ιανουαρίου έφυγε.» 

-Ποια φράση Στέφανε έρχεται στο μυαλό σου όποτε τη θυμάσαι;

«Ευχαριστώ παιδί μου!».Το έλεγε σε όλους μας, πάντα! 

-Με μια λέξη. Ποια ήταν η Μαρία Ρεζάν;

«Μια μεγάλη Κυρία. Σκέτο.» 


Τον Σεπτέμβριο του 2002 η Μαρία Ρεζαν έδωσε την τελευταία της συνέντευξη στον δημοσιογράφο Δαυίδ Ναχμία. Ακολουθεί απόσπασμά της...



Πηγές:
Βιβλία της Μαρίας Ρεζάν:
«Με νοσταλγία... για μια ζωή έτσι, χωρίς πρόγραμμα.», εκδ. Πατάκη.
«Συνεντεύξεις... χωρίς πρόγραμμα», εκδ. Φυτράκης
protagon.gr