Έλενα Καραγιάννη: «Όταν φωνάζεις, αισθάνομαι πως δε μ' αγαπάς»
Καμαρώνει για το Φεστιβάλ Αγάπης. Επέστρεψε από τη Ρουάντα με βαριά βαλίτσα. Οι ατάκες των μαθητών της τις δίνουν γροθιά στο στομάχι. Η Έλενα Καραγιάννη είναι δασκάλα εικαστικών σε σχολείο του Μενιδίου.
Συνέντευξη στην Αιμιλία Πανταζή
Φωτογραφίες: Μαρία Πανταζή
Με τον τίτλο του «ζωγράφου» στην οικογένεια και στο σχολείο θυμάται πως η πρώτη της ζωγραφιά ήταν με άλογα. «Λάτρευα τ’ άλογα!».
Για κάποιους τα πλάσματα αυτά σηματοδοτούν την ελευθερία. Ίσως και γι αυτό το πρώτο πτυχίο της Έλενας Καραγιάννη ήρθε από την… Καλών Τεχνών.
«Είμαι τυχερή. Στην Καλών τεχνών σπούδασα μέσα σε ένα πλαίσιο δημιουργικής ελευθερίας. Ο καλλιτέχνης φοιτητής έχει τα μέσα να απελευθερώσει δυναμικά τις δημιουργικές ικανότητές του και να προσαρμόσει την πραγματικότητα μέσα στη δική του αλήθεια. Και αυτή η ελευθερία είναι συναρπαστική. Ωστόσο, αισθανόμουν πως αυτή η εμπειρία έπρεπε να ολοκληρωθεί μέσα από τα ακαδημαϊκά εργαλεία που μπορούν να αιτιολογήσουν αυτήν την αλήθεια.»
Στη συνέχεια απόκτησε γνώσεις παιδαγωγικές.
«Σπουδαίες πληροφορίες που μπορεί να πάρει κάποιος μέσα από την παιδαγωγική για την εξέλιξη του ανθρώπου.»
Κι έφτασε η ώρα να μπει στην τάξη. Σήμερα είναι δασκάλα εικαστικών στο 2ο Δημοτικό Σχολείο Αχαρνών. Τι προσφέρεις στα παιδιά;
«Στόχος μου να προσφέρω στα παιδιά την "εμπειρία" της τέχνης. Η τέχνη μπορεί να ενεργοποιήσει την αρχέγονη σχέση με την εικόνα, αλλά και τη δημιουργική ικανότητα που υπάρχει σε όλους τους ανθρώπους. Το παιδικό ιχνογράφημα κρύβει μέσα του τις δυνάμεις εκείνες που ώθησαν τον πρωτόγονο άνθρωπο των σπηλαίων να τραβήξει τις πρώτες γραμμές, ή να σκαλίσει το ξύλο και την πέτρα. Πέρα από την ανάγκη για επιβίωση που τον ώθησαν να δημιουργήσει αντικείμενα, ο πρώτος άνθρωπος ζωγράφισε για να επικοινωνήσει με τα άτομα της ομάδας του, να κατευνάσει τις αγωνίες του και μέσα από τις τελετουργικές εικόνες να ελέγξει ό,τι τον τρόμαζε. Η τέχνη βοηθάει τον άνθρωπο να εξελιχθεί, να θεραπευτεί, να εξανθρωπιστεί, να κατανοήσει, να κρίνει, να ερευνήσει τον κόσμο του και να τον μετασχηματίσει. Πέρα από τις αισθητικές αρχές που προάγει η τέχνη ο κόσμος πρέπει να καταλάβει πως είναι άμεσα συνδεδεμένη με την ουσία της εξέλιξης του ανθρώπου. Είναι θέμα επιβίωσης η Τέχνη.»
-Τρόπος διεξαγωγής των εικαστικών στα δημόσια σχολεία. Η γνώμη σου;
«Όλα αυτά βέβαια που σου είπα, καμία εκπαιδευτική ηγεσία δεν τα έχει αντιληφθεί, γι αυτό και η εικαστική παιδεία είναι πάρα πολύ υποβαθμισμένη στη χώρα μας αλλά και σε άλλες. Υπάρχουν βέβαια κάποιες φωνές που διεκδικούν τις εικαστικές τέχνες στο σχολείο αλλά σχεδόν πάντα αυτές προωθούν την καλλιέργεια της υψηλής αισθητικής. Είναι ένας στόχος, αλλά η τέχνη υπάρχει πέρα και πριν από τα έργα υψηλής αισθητικής.»
-Δεν αρκείται στο εβδομαδιαίο μάθημα εικαστικών η Έλενα. Πώς να «τιθασεύσεις» το μυαλό του καλλιτέχνη;
«Η τέχνη είναι ένα σπουδαίο εργαλείο για ν' ανοίξεις το σχολείο και να μιλήσεις σε άλλους για αλήθειες με έναν βιωματικό και ευχάριστο τρόπο. Η τέχνη μπορεί να μετατρέψει το σχολείο σε ένα φορέα πολιτισμού που θα επηρεάζει θετικά την κοινότητα γύρω από αυτό. Γι’ αυτό κάνουμε και το Φεστιβάλ.»
-Φεστιβάλ Αγάπης. Περισσότεροι από 150 εθελοντές δουλεύουν κάθε χρόνο σε αυτή τη γιορτή: Μαμάδες μπαμπάδες, γιαγιάδες, παππούδες, παιδιά, ανθρωπιστικές οργανώσεις (Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ, ActionAid Hellas, Generation 2., κ.α.), ομάδες πολιτών, καλλιτεχνικές ομάδες, ζωγράφοι, ηθοποιοί, χορευτές, επιστήμονες του ανθρωπιστικού τομέα και πολλοί άλλοι. Ουσιαστικό και ελπιδοφόρο ακούγεται…
«Φέτος θα γίνει το τρίτο φεστιβάλ Αγάπης. Τα δυο προηγούμενα ονομάζονταν φεστιβάλ Αποδοχής, αλλά σκεφτήκαμε πως για την αγάπη, αυτήν την παρεξηγημένη και κάπως γραφική λέξη, έχουν μιλήσει όλοι οι Μεγάλοι Άνθρωποι που διεκδίκησαν ο καθένας με τον τρόπο του τα ανθρώπινα δικαιώματα. Από τον Ιησού που διεκδίκησε τα ανθρώπινα δικαιώματα για τις κοινωνικές ομάδες που τα στερούνταν εκείνη την εποχή (γυναίκες, παιδιά, ηλικιωμένους, απόκληρους, ασθενείς, ξένους) μέχρι τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, τον Γκάντι, τον Μαντέλα κ.α. που διεκδίκησαν έναν κόσμο με ίσες ευκαιρίες και χωρίς φυλετικές διακρίσεις. Όλων αυτών το μήνυμα, αφορούσε στην Αγάπη που γεφυρώνει διαφορές και αλλάζει τα πρότυπα συμπεριφοράς. Και δεν είναι άσχετο μήνυμα με την εποχή μας, αφού από ότι έχω αντιληφθεί ακόμα και οι κοινωνικές επιστήμες έχουν αναπτύξει προσεγγίσεις και θεραπείες μέσα από τη Συμπόνια και την Αγάπη (στον εαυτό και στους άλλους).»
-Φεστιβάλ Αγάπης, Ελπίδας και Χαράς…
«Το φεστιβάλ μας είναι μια γιορτή ελπίδας και χαράς. Και μας ενδιαφέρει όλοι εκείνοι που θα συμμετέχουν να αισθανθούν ελπίδα. Ότι δεν είναι μόνοι και ότι το σχολείο είναι ένας φάρος αποδοχής και πολιτισμού που αφορά όχι μόνο τα άτομα εντός, αλλά και εκτός προαυλίου και σχολικής τάξης. Ένα σημείο αναφοράς σε μια κοινωνία καταπονημένη, όπως αυτή του Μενιδίου που κουβαλάει στερεότυπα που θέλει να αποτινάξει. Γι’ αυτό και έχουν αγκαλιάσει το Φεστιβάλ μας ο Δήμος, η Εκκλησία, οι πολιτιστικοί φορείς, τα τοπικά ΜΜΕ κ.α. Έχουμε επιλέξει να μιλήσουμε για την αποδοχή με ένα εργαλείο που δεν δημιουργεί αντιθέσεις. Συμφωνούμε όλοι οι συντελεστές πως η αντί-ρατσιστική ρητορική πολλές φορές δημιουργεί ακριβώς αυτό που θέλει να πολεμήσει: πόλους. Ενώ μέσα από την Τέχνη δεν χρειάζεται καν να αναφερθείς στην αντί-βια. Το φετινό φεστιβάλ Αγάπης λοιπόν, θα γίνει στις 30 Μαΐου (4:30-10:00μμ) στο χώρο του 2ου Δ.Σ. Αχαρνών (Πάρνηθος 19, Μενίδι). Μια ιδέα από τα προηγούμενα μπορείτε να πάρετε από εδώ: https://www.youtube.com/watch?v=qeoPVcrbWQY
-Δύσκολες οι σημερινές συνθήκες για έναν εκπαιδευτικό. Τι φοβούνται οι δάσκαλοι;
«Ο δάσκαλος και ο πολιτικός, είπε ο Φρόιντ, είναι τα δύο αδύνατα επαγγέλματα. Πάντα ήταν δύσκολο επάγγελμα κυρίως γιατί η κοινωνία έχει πολύ υψηλές προσδοκίες από τον δάσκαλο χωρίς να έχει τη πρόθεση να τον φροντίσει και να τον υποστηρίξει. Ιδιαίτερα αυτήν την εποχή ο Έλληνας δάσκαλος έχει χάσει το 40% των εισοδημάτων του και οι συνθήκες εργασίας έχουν δυσκολέψει ακόμα περισσότερο (μεγάλος αριθμός παιδιών στις τάξεις, ελλείψεις βασικών υποδομών, έλεγχος στο εκπαιδευτικό του έργο. κ.α.). Ωστόσο, το καλό σχολείο είναι πραγματικότητα, και δεν έχει προκύψει από κάποιες κυβερνητικές μεταρρυθμίσεις, αλλά από το πάθος και την υψηλή κατάρτιση που έχουν σήμερα οι Έλληνες εκπαιδευτικοί. Σε ευρωπαϊκά προγράμματα που συνεργάζεται το ελληνικό σχολείο, βραβεύονται πολύ συχνά για την καινοτομία και τη δημιουργικότητά τους. Μόνο στον τόπο τους ακόμα κουβαλάνε το κακό στερεότυπο του συντηρητικού εκπαιδευτικού.»
-Στα χρόνια της κρίσης.
«Χωρίς να θέλω να ακουστώ υπερβολική, τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει να φαίνεται μια αναγέννηση, ένα μικρό αθόρυβο εκπαιδευτικό κίνημα. Υπάρχουν πάρα πολλά σχολεία που "αλλάζουν" τα πράγματα αυτή τη στιγμή που μιλάμε. Ένα πολύ γνωστό παράδειγμα είναι το σχολείο του Φουρφουρά. Και ευτυχώς δεν είναι το μόνο. Αν υπήρχε κάποιος φορέας να καταγράψει αυτήν την αναγέννηση του ελληνικού σχολείου, θα διαπιστώναμε πως ανά τόπους έχουν αναδυθεί πολλές μικρές Φινλανδίες. Και αυτό κάτω από την μύτη του Υπουργείου Παιδείας. Αλλά έχω την εντύπωση πως δεν τους ενδιαφέρει να αφουγκραστούν αυτές τις ουσιαστικές αλλαγές και να τις προστατεύσουν. Η εκπαιδευτική ηγεσία πάντα ήταν κάποιοι υψηλά αμειβόμενοι διοικητικοί υπάλληλοι, εκπαιδευμένοι στο να βλέπουν νούμερα και στατιστικές. Όχι τις ανάγκες των ανθρώπων.»
-Στα χρόνια της κρίσης.
«Χωρίς να θέλω να ακουστώ υπερβολική, τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει να φαίνεται μια αναγέννηση, ένα μικρό αθόρυβο εκπαιδευτικό κίνημα. Υπάρχουν πάρα πολλά σχολεία που "αλλάζουν" τα πράγματα αυτή τη στιγμή που μιλάμε. Ένα πολύ γνωστό παράδειγμα είναι το σχολείο του Φουρφουρά. Και ευτυχώς δεν είναι το μόνο. Αν υπήρχε κάποιος φορέας να καταγράψει αυτήν την αναγέννηση του ελληνικού σχολείου, θα διαπιστώναμε πως ανά τόπους έχουν αναδυθεί πολλές μικρές Φινλανδίες. Και αυτό κάτω από την μύτη του Υπουργείου Παιδείας. Αλλά έχω την εντύπωση πως δεν τους ενδιαφέρει να αφουγκραστούν αυτές τις ουσιαστικές αλλαγές και να τις προστατεύσουν. Η εκπαιδευτική ηγεσία πάντα ήταν κάποιοι υψηλά αμειβόμενοι διοικητικοί υπάλληλοι, εκπαιδευμένοι στο να βλέπουν νούμερα και στατιστικές. Όχι τις ανάγκες των ανθρώπων.»
-Υπήρξαν στιγμές που έβαλες τον «αυτόματο πιλότο»;
«Για να μιλήσω για τον εαυτό μου, αυτό που με φοβίζει είναι αυτό ακριβώς που λες: ο αυτόματος πιλότος ή όπως αλλιώς το λέμε, το μάθημα μέσα από τις στρατηγικές επιβίωσης. Όλοι οι δάσκαλοι υπάρχει κίνδυνος να πέσουμε σε αυτήν την αρρώστια. Είναι τόσο βαρύ το έργο και τόσο μεγάλες οι προσδοκίες που είναι φυσικό κάποιοι να σπάσουν και να χάσουν το όραμα και το πάθος τους. Αλλά εγώ γενικά είμαι αισιόδοξη. Υπάρχουν πολλοί μικροί ήρωες στο ελληνικό σχολείο.»
-Μαζί με άλλους 4 Έλληνες εκπαιδευτικούς και 3 μέλη της Action-Aid Hellas, η Έλενα βρέθηκε το καλοκαίρι που μας πέρασε στην όμορφη Ρουάντα. Μια δασκάλα ζωγραφικής στη Ρουάντα τι δουλειά έχει;
«Αποστολή μας ήταν να συλλέξουμε στοιχεία γύρω από το δικαίωμα των παιδιών στην εκπαίδευση. Με αυτό το υλικό δημιουργήσαμε ένα εκπαιδευτικό πακέτο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί στο ελληνικό σχολείο. Για περισσότερα μπορείτε να δείτε στο blog: http://art-teacher-in-rwanda.blogspot.gr/ που έφτιαξα γι’ αυτόν το σκοπό και περιγράφει όλο το οδοιπορικό, πριν και μετά το ταξίδι.»
Με σημαντικά εφόδια ζωής επέστρεψε η «βαριά βαλίτσα».
«Με το βάρος του πόσο κακό έχει κάνει ο δυτικός κόσμος στις αναπτυσσόμενες χώρες. Τις πρώτες μέρες έκλαιγα χωρίς λόγο και αισθανόμουν όλα αυτά τα αντικείμενα μέσα στο σπίτι να με πνίγουν. Άφησα ένα κομμάτι της ψυχής μου εκεί.»
Κι ένα άλλο κομμάτι ψυχής, για τον κόσμο της μουσικής.
«Για πολλά χρόνια μέσα από σπουδές και εμφανίσεις έψαξα τον εαυτό μου στη μουσική για να θεραπεύσω το μικρό παιδάκι που ντρεπόταν να πει το ποίημα ή το μάθημα μπροστά σε άλλους. Η μουσική άλλαξε την προσωπικότητά μου. Ωστόσο, δεν μπορώ να θεωρήσω τον εαυτό μου τραγουδίστρια. Είναι ένα άθλημα που θέλει θυσίες. Η ταυτότητα και ο προσανατολισμός μου είναι πάντα τα εικαστικά.»
Από τους ανθρώπους που έχεις την αίσθηση πως μπορείς να μιλάς για ώρες. Κάθε φορά που χαμογελά πλατιά η Έλενα, νιώθει να της χαρίζεται «ζεστασιά και κουράγιο να συνεχίσει». Απαραίτητη, όπως αναφέρει, και η μοναξιά και η απομόνωση.
«Εκεί στην μοναξιά του εργαστηρίου μπορείς να ακούσεις τις δημιουργικές ιδέες να αναδύονται και να γεμίζουν τον χώρο.»
-Εκεί ίσως και οι διαχειρίσεις των δυσκολιών; Τι δεν έχεις καταφέρει ακόμη να αντιμετωπίσεις όπως θα ήθελες;
«Τον Εαυτό. Νομίζω πως είναι εκείνο το "πλάσμα" εντός μας που μπορεί να μπλοκάρει τις ιδέες, τη δημιουργικότητα και τις σχέσεις μας... Χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια και εξάσκηση καθημερινή για να αφαιρείς τον έλεγχο που ασκεί πάνω στη ζωή σου.»
Της αρέσει να περιπλανιέται για ώρες στους δρόμους της Αθήνας. Μέρα ή νύχτα, καλοκαίρι ή χειμώνα.
«Κάτω απ' τα σκουπίδια, τις μουτζούρες στους τοίχους και την έντονη φασαρία, η Αθήνα είναι μια όμορφη πεταλούδα που πασχίζει να αναγεννηθεί.»
Το τελευταίο διάστημα η μουσική του Antony and the Johnsons «κάτι κάνει μέσα της». Αγαπημένο της το «Bird Girl»
-Μια φράση μαθητή σου που σε χτύπησε σα γροθιά στο στομάχι;
«Όταν φωνάζεις, αισθάνομαι πως δε μ' αγαπάς»
Πληροφορίες σχετικά με το πρόγραμμα του Φεστιβάλ Αγάπης αναζητήστε στην ηλεκτρονική διεύθυνση: http://festival2dimotikoacharnon.blogspot.gr/p/2015.html
Πληροφορίες σχετικά με το πρόγραμμα του Φεστιβάλ Αγάπης αναζητήστε στην ηλεκτρονική διεύθυνση: http://festival2dimotikoacharnon.blogspot.gr/p/2015.html
0 comments
Το μήνυμα σας