Γύρω στα 19 είναι όταν ανακαλύπτει τη ζωγραφική κι από τότε αφοσιώνεται. Κρατά στο χέρι το μολύβι, το γυροφέρνει αρκετή ώρα για να ζεσταθεί, να βρει το ρυθμό του. Αγγίζει το χαρτί για να το νιώσει και χάνεται. Ξεκινά ένα άλογο ταξίδι σε σχήματα που ρέουν αγαπητικά και σε γραμμές ευαίσθητες ή πιο έντονες. Μέσα σε πέλαγα χρωμάτων, δημιουργεί ανεξάντλητα. 

Ο Γιώργος Κόρδης, ζωγράφος – αγιογράφος, διδάκτορας της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και από το 2003 Λέκτορας της ίδιας Σχολής, είναι ένας ταξιδευτής της ζωής.

Εστιάζει στον άνθρωπο και στην ουσία των πραγμάτων. Προσπαθεί να καταγράψει με τον δικό του τρόπο την αγωνία, τον πόνο, την αγάπη, τον έρωτα για τη ζωή, ενώ σπάνια σε κάποιο έργο του λείπει η φιγούρα του καραβιού… 

-Στα έργα σας πολλές φορές αναπαριστώνται ανθρώπινες μορφές με φτερά, είτε να περπατούν είτε να αιωρούνται πάνω από τον υλικό κόσμο. Υπάρχουν άγγελοι στην πόλη; 

«Ο καθένας μπορεί να είναι άγγελος, εάν λειτουργεί και ως έτσι. Εάν μεταφέρει κάτι, εάν εξαγγέλλει κάτι σε κάποιον, τότε με αυτήν την έννοια, προφανώς και υπάρχουν άγγελοι». 

-Ποιος πιστεύετε ότι φταίει για όσα μας συμβαίνουν; 

«Είναι συνδυασμός πολλών παραγόντων. Αν όμως θελήσουμε να το απλουστεύσουμε, θα πούμε πως είναι μια φάση που περνάμε σαν κι άλλες μέσα στην ανθρώπινη ιστορία. Ο άνθρωπος όταν ζει σε κατάσταση σχετικής ευημερίας δεν είναι πάντοτε ικανός, για πνευματικούς λόγους, να διαχειριστεί τον πλούτο, παρασύρεται στις εύκολες ηδονές, με αποτέλεσμα να αρχίζει να σφάλλει. Τα σφάλματα του γίνονται συλλογικότερα, μιας ολόκληρης κοινωνίας, με μερίδιο ευθύνης όλων. Άλλοτε ελάχιστο και άλλοτε πολύ μεγαλύτερο. Ο εγωισμός και η πνευματική αδυναμία μας να διαχειριστούμε τη ζωή και τον πλούτο είναι ένα τεράστιο θέμα». 

-Δυσκολεύει η αγάπη; 

«Η αγάπη αυτή κάθε αυτή, δε δυσκολεύει. Το αντίθετο. Η αγάπη παράγει ζωή». 

-Η σειρά σχεδίων με μελάνι: Έρωτας Αρχάγγελος, διαπραγματεύεται τον φτερωτό έρωτα. Είναι οδυνηρός ο έρωτας; 

«Ο έρωτας δε μπορεί να μην είναι οδυνηρός. Εκ των πραγμάτων, όταν κανείς ερωτεύεται κάνει μια έξοδο από τον εαυτό του. Ανοίγει τα τείχη του για να μπει ο άλλος. Αυτό το άνοιγμα κρύβει μια οδύνη, αφού βγαίνει κανείς από μια βολική κατάσταση του να είναι αυτάρκης. Από κει και πέρα, πόσο αμοιβαία είναι αυτή η πραγματικότητα θα οδηγήσει σε μια χαρούμενη ή σε μια δύσκολη οδύνη». 

-Διάλογος με τη λογοτεχνία: Σεφέρης, Καβάφης, Καββαδίας, Παπαδιαμάντης, Εγγονόπουλος… εικαστικές δικές σας αναφορές με τη βοήθεια ρυθμικών σχημάτων. Τι γεύση σας άφησε αυτή η κοινωνία;

«Είναι μια σχέση ζωής. Μεγάλωσα με την ποίηση, τη λογοτεχνία, τα έργα όλων αυτών των ανθρώπων και νιώθω πως ζω και αναπνέω σε ένα παρόμοιο κλίμα, όχι υποχρεωτικά ταυτιζόμενος με οτιδήποτε κάνουν ή λένε, αλλά εν πάσει περιπτώσει, αυτός είναι ο πολιτισμός μας. Είναι ένα τοπίο μέσα στο οποίο βρισκόμαστε σε ένα διάλογο με αυτό και άρα πιστεύω πως είναι μια εντελώς φυσική κατάσταση η ενασχόλησή μου με την λογοτεχνία και η απόπειρα να αποδώσω με το δικό μου εικαστικό τρόπο αυτόν τον διάλογο. Με ευχαριστεί ιδιαίτερα και πιστεύω πως βοηθά κι άλλους ανθρώπους να δουν με άλλο μάτι τα πράγματα και ίσως να παρακινηθούν κι αυτοί σε ανάλογες μορφές διαλόγου, διότι νομίζω πως δεν έχουμε άλλη δυνατότητα ως κοινωνία παρά να υπάρξουμε σε έναν αγαπητικό διάλογο. Αν δεν έχουμε αυτό, τι άλλο μπορούμε να κάνουμε;» 

 -Τι σας εμπνέει; 

«Τα προσωπικά μου βιώματα. Αυτά τα οποία έζησα, ζω, νοσταλγώ, ή η επιθυμία πραγμάτων που δεν έζησα και θα ήθελα να ζήσω. Από κει και πέρα, υπάρχουν και πιο δημόσια πράγματα που μπορούν να φτάσουν σε σένα χωρίς να είναι ατομικά. Γεγονότα που μετέχεις και θα ήθελες να είχες την τοποθέτησή σου. Αυτό που οδηγεί στη δημιουργία είναι ένα κράμα από διάφορες καταστάσεις». 

-Συχνά αναφέρεστε στη σιωπή, τον πόνο, τη φυγή, την ελευθερία, τη χαρά, την αγάπη, τη νοσταλγία.

«Δεν νομίζω πως υπάρχει κάποια «καθαρή» ύπαρξη ανθρώπου που ζει μόνο την μια ή την άλλη έννοια. Είμαστε μείγμα τόσο αντιθετικών συναισθημάτων, ιδεών, εμπειριών και είναι λογικό να καταγράφεις άλλοτε αυτό που εσύ ζεις κι άλλοτε αυτό που εισπράττεις από τους γύρω σου. Δεν μπορείς να το οριοθετήσεις. Πολύ συχνά υπάρχει μια αίσθηση ότι ο καλλιτέχνης, αυτό που φτιάχνει αντανακλά αυτό που εκείνη τη στιγμή ζει ο ίδιος. Δεν είναι έτσι. Είναι πολύ ευρύτερο και γενικότερο. Πολλές φορές καταγράφεις εκείνο που είναι ο κόσμος κι όχι εσύ. Ο βαθμός ευαισθησίας που έχει ο κάθε δημιουργός είναι αυτός που τον κάνει να συγκινείται ίσως περισσότερο από κάποιον άλλον». 

 -Με την συγνώμη τι σχέση έχετε; 

«Είναι δεδομένο πως ο άνθρωπος κάνει λάθη. Εάν δεν μπορείς να συγχωρήσεις ή να δώσεις το δικαίωμα στον άλλον να σε συγχωρήσει, τότε πως μπορεί κανείς να ζήσει; Πολλές φορές το δεύτερο είναι πιο σημαντικό και πιο δύσκολο. Χωρίς την ύπαρξη συγνώμης, δημιουργείται μια τομή που κόβει την πραγματικότητα, ίσως καθαρίζοντας το τοπίο, αλλά στην ουσία έχοντας αποκόψει τους διαδρόμους που παράγουνε ζωή. Η λέξη συγχώρεση δεν είναι μια αφ' υψηλού παραχώρηση στον άλλον του δικαιώματος να δεχτεί πως έκανε λάθος ή εσύ να πεις πως έκανες λάθος, αλλά συγχωρώ σημαίνει ότι χωρώ μαζί με κάποιον, συνεχίζω να περπατώ μαζί του. Είναι εξαιρετικά σημαντικό αυτό. Η καρδιά να είναι όσο πιο ανοιχτή γίνεται, ώστε το εύρος της σχέσης του με τον κόσμο να είναι όσο πιο μεγάλο γίνεται». 

 -Δύσκολο… 

«Προφανώς. Αυτό το άνοιγμα τρομάζει. Δεν είναι πάντα βολικό να ανοίγεις την καρδιά σου. Αυτό φοβίζει και πονά». 

-Τι θα θυσιάζατε για την ζωγραφική; 

«Υπάρχουν πράγματα που δεν θα τα θυσίαζα ούτε για τη ζωγραφική ούτε και για κανέναν». 

-Στην τελευταία του συνέντευξη ο Γιάννης Τσαρούχης δήλωσε πως το κυριότερο προτέρημα ενός ζωγράφου πρέπει να είναι η πειθαρχία. Το πιστεύετε; 

«Φυσικά, όσο και αν είναι τρομερά επώδυνο να είσαι ειλικρινής με τον εαυτό σου. Βασική προϋπόθεση για κάθε άνθρωπο για να είναι πραγματικός  πρέπει να είναι να ρωτάει τον εαυτό του, ποιος αληθινά είναι κι όχι να παραμυθιάζεται με διάφορα ιδεολογήματα ή φαντασίες. Απ’ τη άλλη μεριά όμως, προκύπτει ένα ζήτημα. Όταν δηλαδή κανείς αναρωτιέται, ποιος είμαι, κάνω κάτι καλά, τι ποιότητα έχει αυτό; Το ερώτημα όμως εκεί που προκύπτει είναι πάρα πολύ σημαντικό. Ποιο είναι δηλαδή το μέτρο με το οποίο θα μετρήσεις; Εκεί πιστεύω πως παίζεται ένα μεγάλο παιχνίδι, που μπορεί να βοηθήσει έναν άνθρωπο, αλλά μπορεί και να τον κάψει. Αν δεν υπάρχουν οι προϋποθέσεις και οι βάσεις μπορεί κανείς να κάνει μια πολύ κακή εκτίμηση του εαυτού του. Να τον υπερεκτιμήσει ή να τον υποτιμήσει. Για να φτάσει κάποιος σε ένα τέτοιο καίριο ερώτημα, συνήθως πρόκειται για κάποιον σοβαρό άνθρωπο και άρα, μάλλον, θα τείνει προς το υποτιμώ, ενώ αυτός που υπερτιμά συνήθως δεν φτάνει ποτέ σε τέτοιου είδους προβληματισμούς. Υπάρχει ο κίνδυνος σε κείνον που υποτιμά, ή αλλιώς σε κείνον που χρησιμοποιεί λάθος κριτήρια, να οδηγηθεί σε άλλου είδους απουσίας της πραγματικότητας. Δηλαδή, να έχεις μια ακόμη ψευδή εικόνα του εαυτού σου με άλλη διαδρομή επίσης. Πρόκειται για ένα δύσκολο θέμα». 

-Πριν από λίγες ημέρες επιστρέψατε από την Αμερική. Τι κάνατε εκεί; 

«Πρόκειται για αγιογράφηση κάποιων ορθόδοξων κυρίως εκκλησιών. Ξέρετε, υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον για τη ορθόδοξη εικονογραφία κι όχι μόνον από ορθοδόξους αλλά και από καθολικούς και προτεστάντες. Επίσης, σε πανεπιστημιακό επίπεδο, οργανώνονται διαλέξεις κι άλλες δραστηριότητες που αφορούν την διδαχή της βυζαντινής τεχνοτροπίας κι αυτό βέβαια είναι μια πολύ θετική έκβαση για την βυζαντινή ζωγραφική». 

-Ασχολείστε πολλά χρόνια με τη βυζαντινή ζωγραφική. Πια έχει στόχο ύπαρξης στην εποχή της αβεβαιότητας; 

«Στο βαθμό που αυτός ο ζωγραφικός τρόπος καταγράφει την εμπειρία ζωής ενός πολιτισμού, του εκχριστιανισμένου ελληνισμού των μέσων χρόνων, νομίζω πως ναι. Δεν είναι ένα τυχαίο εύρημα ενός ανθρώπου η βυζαντινή ζωγραφική, αλλά ένα συλλογικό γεγονός που καταγράφει την εμπειρία ενός ολόκληρου πολιτισμού επί χίλια χρόνια. Συνεπώς, δεν μπορεί παρά να είναι ένα πολύ σημαντικό πράγμα. Και κατά δεύτερον, πιστεύω πως για τον σύγχρονο κόσμο έχει πράγματι μεγάλη αξία η βυζαντινή εικαστική γλώσσα. Ενώ ο σύγχρονος κόσμος, κατά κύριο λόγο, δημιουργεί εντελώς με ατομοκεντρικά θέματα με γνώμονα την προσωπική και ατομική έκφραση κάθε καλλιτέχνη, στο συγκεκριμένο εικαστικό τρόπο ο καλλιτέχνης λειτουργεί περισσότερο ως δημιουργός που υπηρετεί μια κοινότητα ανθρώπων. Αξίζει λοιπόν κάποιος να μελετήσει, να κατανοήσει και να βρει πως μπορεί να χρησιμοποιήσει σήμερα τη βυζαντινή ζωγραφική». 

-«Παραμυθία της καθ’ ημάς ζωγραφικής» είναι ο τίτλος ενός από τα βιβλία σας. Παραμυθία-παρηγοριά ή απλώς παραμυθιαζόμαστε;

«Η παραμυθία είναι μια παρηγορητική κατάσταση. Υπάρχει η παραδοχή μιας δύσκολης πραγματικότητας και με την ζωγραφική, δεν δραπετεύει κανείς από την πραγματικότητα αλλά μένει σε αυτήν, διαχειρίζοντάς την με έναν τρόπο πιο υποφερτό. Το βυζαντινό εικαστικό σύστημα βοηθά τον άνθρωπο να αποκτήσει την παρηγοριά που αναζητεί στις δυσκολίες». 

-Σε δύσκολους καιρούς τι είναι ικανό να στηρίξει, να θρέψει έναν άνθρωπο; 

«Σημαντικό είναι, από το τι θέλει να θραφεί ο ίδιος. Αυτό που θρέφει το σύμπαν είναι ο ο Θεός. Από κει και πέρα όμως εάν κάποιος δεν θέλει να το αποδεχτεί αυτό, τότε ο Θεός δεν μπορεί να εκβιάσει την ελευθερία του ανθρώπου. Συνεπώς, αυτό που μπορεί να θρέψει, είναι η θέλησή του καθενός να ζήσει μέσα στα όρια μιας κοινωνίας, η ικανότητά του να δημιουργήσει σχέσεις και να ξεπεράσει τα στενά όρια του εαυτού του. Εάν αυτό δεν μπορεί να γίνει, τότε είναι καταδικασμένος να πεθάνει από πείνα».