Με τα λιοντάρια ή με τα ποντίκια;

Στην συμπρωτεύουσα '80 με '81, ξεκίναγε η εφημερίδα Εγνατία από τον Βουδούρη ως προπομπός του Ελεύθερου Τύπου. Στο ίδιο κτήριο, δεύτερος και τρίτος όροφος, δυο εφημερίδες αντίπαλων πολιτικών παρατάξεων: Μακεδονία και Θεσσαλονίκη. Ο εκβιασμός του διευθυντή της Θεσσαλονίκης απαίτησε διαχωρισμό: «Εάν δώσετε φωτογραφίες σε αυτούς, εμείς σας κόβουμε. Ή με τα λιοντάρια ή με τα ποντίκια».

Ο Μεσσίνης αντέδρασε. Ήταν ελεύθερος επαγγελματίας, δούλευε με όλους. Θα διάλεγε και τα λιοντάρια και τα ποντίκια. Από κείνη την ημέρα ότι έστελνε σε σφραγισμένο φάκελο πετιόταν στα σκουπίδια χωρίς να ανοιχθεί.

Γίνονται εκλογές, κερδίζει ο Παπανδρέου, και το Φλεβάρη κλείνει η Εγνατία για να ανοίξει στην Αθήνα, ο Ελεύθερος Τύπος.

«Συνέχιζα να στέλνω φωτογραφίες, συνέχιζε να της πετά. Έφτασα σε σημείο, να μην είχα να ταϊσω το παιδί μου».

Ώσπου ανοίγει μια πόρτα στο Έθνος. Περνά από δοκιμαστικό.

Οι φωτογραφίες του φιλοξενούν πρωτοσέλιδο, οπισθόφυλλο και σαλόνι.  

«Παιδάκι μου που ήσουν κρυμμένος;» τον ρωτά ο Φιλιππόπουλος.  

«Στη Θεσσαλονίκη άνεργος», του απαντά εκείνος.

Με αυτό τον τρόπο, το '83, διωγμένος γιατί δεν υπέκυψε στον εκβιασμό,

πιάνει δουλειά στο Έθνος με τον μεγάλο για την εποχή εκείνη,

μηνιαίο μισθό, εξηνταπέντε χιλιάδες.

Εν συνεχεία, οι πόρτες κι άλλων αθηναϊκών φύλλων ανοίγουν.

Πρώτο βήμα στα Διεθνή

«Νύχτα Πρωτοχρονιάς 1990. Αλβανικά σύνορα. Μαζί με τον γιο του τον Άρη να κοιμάται στο αυτοκίνητο, φωτογράφιζε ανθρώπους να μπαίνουν στη χώρα, και αμέσως επιστροφή στη Θεσσαλονίκη για να στείλει το φωτογραφικό υλικό».

Ο Δημήτρης Μεσσίνης ξεκίνησε να βάζει τη σφραγίδα του. Η συνεργασία με το ξένο πρακτορείο, σύμπραξη ευρωπαϊκού με γαλλικό, είχε ξεκινήσει. Ο Μεσσίνης που ποτέ δεν κοιτάζει ταυτότητες, παρά μόνον την ουσία, ξεκίνησε το μεγάλο διασκελισμό...

«Μπαίνεις σε ένα χώρο που εάν είσαι καλός, ταξιδεύεις πολύ. 

Δεν σε ρωτούν τίποτε, παρά μόνο εάν πρόκειται για πολεμική αποστολή».

Δώδεκα πολεμικά μέτωπα. Τα έζησε. Δεν ζητούσε να πάει για να τα καλύψει. Του το ζητούσαν και πήγαινε. Είναι επαγγελματικό καθήκον. Είναι συνείδηση. Είναι ρεαλισμός...

«Όταν κάνεις αυτή τη δουλειά πρέπει να πας από την πιο βαρετή συνέντευξη τύπου ως το πολεμικό συμβάν».

Μια μόνο φορά αρνήθηκε. Ήταν εποχή Τσαουσέσκου στη Ρουμανία. Είχε ετοιμάσει τις βαλίτσες του.

Η γυναίκα του ήταν επτά μηνών έγκυος:  

«Εάν περάσεις την πόρτα να μην ξανάρθεις», του είπε τη μία και μοναδική φορά της άρνησής της.

Καλοί, αλλά το μυαλό στα... βραβεία!

Ο Δημήτρης Μεσσίνης ποτέ δεν κυνήγησε μια φωτογραφία για να πάρει βραβείο. Ηταν εκεί στο μικρό, αλλά και στο μεγάλο...

Για τον ίδιον, η μεγαλύτερη παγίδα για τους νέους φωτορεπόρτερ είναι το σκηνικό που πια έχει στηθεί.

«Οι διαγωνισμοί, η βιομηχανία των βραβείων που δίνει καλά λεφτά, 

δίνουν την εντύπωση στους νέους πως για να πάρουν τον επαγγελματικό τίτλο πρέπει να πάνε στον πόλεμο. Συνέπεια; Να φεύγουν με λεφτά δανεικά, ασφάλεια την τύχη τους, εκπαίδευση ανύπαρκτη, ενώ αν πουλήσουν τη δουλειά τους άγνωστο. Τις προάλλες σκοτώθηκαν δύο».

Για τα πιστεύω του Δ. Μεσσίνη ούτε ο πόλεμος, αλλά ούτε τα βραβεία πρέπει να είναι αυτοσκοπός.

«Και τι έγινε; Το πήρες, το χάρηκες και την άλλη μέρα πάλι από το μηδέν. Τέτοια ρευστότητα έχει η δουλειά μας."

Από τι υλικά είναι φτιαγμένος ο πόλεμος;

Δε λέει. Αυτό, όμως, που ξέρει είναι πως ο πόλεμος μυρίζει άσχημα.

«Κάποιες φορές είναι θορυβώδης, άλλες αθόρυβος. Τη σφαίρα του ελεύθερου σκοπευτή δεν την ακούς, μόνον τη νιώθεις...».

Για τον φωτορεπόρτερ Δ. Μεσσίνη: «Ο πόλεμος δεν έχει γίνει από καλούς ανθρώπους για καλούς ανθρώπους. Τα θύματα και οι θύτες είναι πάντα τα ίδια, είτε κρατάνε όπλο, είτε έχουν τη δυνατότητα να σε σφάξουν με την πένα ή άλλο εξουσιαστικό μέσο».

Ακτιβισμός  ή καταγραφή συμβάντος;

Έχει δουλέψει σε αντίπαλα στρατόπεδα σε εμπόλεμες καταστάσεις. Δεν έχει πάρει ποτέ το μέρος του ενός ή του άλλου. Ουδέποτε υπήρξε «ακτιβιστής». Παρά μόνον επαγγελματίας που άφηνε τις φωτογραφίες του να λένε την αλήθεια...

«Κάποιοι φωτορεπόρτερ δρουν ως ακτιβιστές. Διαλέγουν παράταξη, ανάλογα με τις ιδεολογίες τους κι ενώ μπορούν να πάνε και από την άλλη μεριά, δεν το κάνουν. Αυτό δεν είναι καταγραφή πολεμικού συμβάντος. Αλλά και εάν δεν μπορείς να πας στην αντίθετη μεριά, θα πρέπει να κάνεις αντικειμενική καταγραφή και να μην εμπλέκεσαι σε διαμάχες».

Ποιος είναι καλός φωτορεπόρτερ;

Τον ρωτώ αν και μου 'χει απαντήσει ήδη. «Όποιος έχει καλό μάτι».

-Και τι σημαίνει καλό μάτι;

«Αυτός που μπορεί να ξεχωρίσει το δέντρο από το δάσος, αλλιώς όσο και να προσπαθήσεις, 

τα καλύτερα θέματα να σου δώσουν, δεν θα πετύχεις. 

Όλα τα άλλα τα μαθαίνεις. Αυτό ή το έχεις ή δεν το έχεις».

Και ο φόβος τι ρόλο παίζει;

«Η ψυχραιμία και ο αυτοέλεγχος, 

το να φοβάσαι τόσο πολύ που να μην το δείχνεις ούτε στους άλλους ούτε στον εαυτό σου, 

καθώς και ο παράγοντας τύχης, αποτελούν τα αναγκαία για έναν επαγγελματία. 

Και η εντιμότητα παίζει τον δικό της ρόλο. Εάν δεν είσαι έντιμος κάποια στιγμή θα αποκαλυφθεί».

Κόσοβο 1999. 

Πολύ χιόνι σε ένα ερημωμένο χωριό. Ψάχνει το θέμα μαζί με έναν κάμεραμαν.

Ξαφνικά πανικός. Τρακτέρ ανεβάζουν σε καρότσες γυναικόπαιδα που φωνάζουν.

Μια λέξη καθ' όλη τη διάρκεια του σκηνικού επαναλαμβανόταν από έναν συγκεκριμένο άνθρωπο.

Ο διερμηνέας του τον καθησύχασε.

Το ένστικτο του φωτορεπόρτερ σε πλήρη λειτουργία. Ρώτησε άλλον ανεξάρτητο μεταφραστή.

Η λέξη που επαναλαμβάνονταν ήταν: Κλάψε!

Ηταν ο κομισάριος του χωριού που έστηνε το σκηνικό. 

«Πέταξα τα φιλμ στα σκουπίδια. Κι εσύ να μην έχεις κάνει τίποτα, το στήνουν άλλοι».

Ισορροπία, προσωπική υπόθεση

Πως επιστρέφει κανείς μετά από αιματηρά πεδία μαχών

στην καθημερινότητα της σύγχρονης πόλης;

Η ψυχική ισορροπία θέμα προσωπικής αναζήτησης και άμυνας.

«Ψυχρότητα και ψυχραιμία είναι άμυνα για μένα κι ας έχω παρεξηγηθεί. 

Το βράδυ, εγώ ξέρω τι με έπιανε...  

έχω ζήσει γεγονότα που ενώ εκείνη τη στιγμή ήμουν ψυχρός σαν την πέτρα, 

όταν γύριζα στο ξενοδοχείο έκλαιγα. 

Να βλέπεις μπροστά σου να κουβαλούν πτώματα παιδιών στα χέρια, πως να μην κλάψεις;»

Ο γιος του Δημήτρη... ο πατέρας του Άρη

Έπαιρνε τον γιο του, Άρη, από μικρό στα γήπεδα. Στα έντεκά του, η πρώτη του δημοσίευση. Δεν άργησε να μπει στο χώρο ακόμη ένας ταλαντούχος φωτορεπόρτερ. Συνεργάστηκε με τον πατέρα του. Αναγνωρίστηκε διεθνώς το ταλέντο του. Παρόλα αυτά στο ξεκίνημά του ήθελε να υπογράφει με ψευδώνυμο...  

Στα δύσκολα ο πατέρας του τον ζόρισε:  «Δεν θα αλλάξεις κανένα όνομα. Κάνε τη δουλειά σου καλά, και θα δεις. Σήμερα, με σταματούν και με ρωτάν, είσαι ο πατέρας του Άρη; Κι αυτό δεν ήταν εύκολο. Ο Άρης είναι ανταγωνιστής μου σκληρός».

Το DNA φαίνεται πως είναι ισχυρό στην οικογένεια Μεσσήνη. Και ο μικρότερος γιος του ακολουθεί τα χνάρια του. «Ο Φίλιππος έχει καλό μάτι».

Η πορεία του καταξιωμένου διεθνώς, Δημήτρη Μεσσίνη έχει γράψει τη δική της Ιστορία. Από το 1996 διευθύνει τη νοτιοανατολική Ευρώπη στο διεθνές ειδησεογραφικό πρακτορείο Associated Press, ενώ το 2004 για ενάμιση χρόνο έζησε στο Λονδίνο, συντονίζοντας το φωτογραφικό τμήμα σε Αφρική, Μέση Ανατολή και Ευρώπη.

Στο φωτογραφικό θάλαμο μπαίνει η ζωή και η καριέρα του. Το φλας φωτίζει ένα απωθημένο του. Μπορεί να ξεκίνησε την καριέρα του στο διεθνή χώρο πιο ώριμος ως προσωπικότητα, αλλά θα ήθελε να γνωρίσει δεκαπέντε χρόνια νωρίτερα αυτό που γνώρισε ο γιος του στα τριαντατρία του. «Τότε, ούτε απέναντι δεν τολμούσες να περάσεις από μεγάλα ειδησεογραφικά πρακτορεία».

Θυμάται την ανασφάλεια των παλαιοτέρων προς τους νέους συναδέλφους.

Μιλάει για τη δική του στάση: 

«Δεν φοβήθηκα ποτέ να βοηθήσω νέα παιδιά. Όποιος είναι άξιος, ας βγει μπροστά».

Ο άνθρωπος που έχει φωτογραφίσει από σκηνές πολέμου, πόνου, εξέγερσης,

μέχρι γεγονότα φωταγωγημένων επίσημων τελετών και σημαντικών προσώπων

πως φαντάζεται το κλικ της δικής του ζωής;

  

«Θα ήταν ένα πολύχρωμο, αφηρημένο έργο, που μόνο αυτός που το έζησε 

θα το καταλάβαινε. 

Η ζωή μου ήταν από το ένα άκρο στο άλλο, κι αυτή είναι η ομορφιά της. 

Μπορεί να είμαι τώρα εδώ και αύριο να με δεις να κάνω άλλα πράγματα».