Ένας στίχος του  Τ. Σ. Έλιοτ στο έργο του, «Έρημη Χώρα» μεταφρασμένο από τον Γιώργο Σεφέρη, αποτέλεσε για τον Μάνο Χατζιδάκι την έμπνευση που θα τον οδηγούσε στις... «Πασχαλιές μέσα από τη νεκρή γη».













«Ο Απρίλης είναι ο μήνας ο σκληρός, 
γεννώντας μες απ’ την πεθαμένη γη τις πασχαλιές,
σμίγοντας θύμηση κι επιθυμία, 
ταράζοντας με τη βροχή της άνοιξης
ρίζες οκνές…»

Αναφέρει ο Μάνος Χατζιδάκις...
«Ο τίτλος του έργου μου βγήκε μέσα από τον δεύτερο στίχο της Έρημης Χώρας του Eliot, που πρωτογνώρισα το 1943 στη θαυμαστή μετάφραση του Γιώργου Σεφέρη. Ήμουν δεκαοχτώ χρονών και ως τα είκοσί μου, που τελείωσε ο πόλεμος, ανακάλυπτα τη Μεσόγειο, τον Ήλιο, τον Χριστό, την Ελλάδα και τα Ρεμπέτικα. Κάτι περίεργες και πρωτοφανέρωτες για μένα μελωδίες μού κίνησαν την προσοχή και με φέρανε σε περιοχές πιο αυστηρές και πιο αληθινές…».

 Σε μέρη που τον μάγεψαν. Σε μουσικές που τον καλούσαν.

«Μπήκα μέσα σε μικρά μαγαζιά, απίθανα κρυμμένα κι απλησίαστα, σε χώρους μυσταγωγικούς, με κείνη την τολμηρή αστοχασιά της νεότητας, μαγεμένος από τα γυάλινα κεντήματα των μπουζουκιών, από τον επίμονο και διαπεραστικό ήχο του μπαγλαμά, θαμπωμένος από το μεγαλείο και τη βαθύτητα των μελωδικών φράσεων, ξένος, μικρός κι αδύναμος, και πίστεψα με μιας πως το τραγούδι αυτό που άκουγα ήταν δικιά μου, μια ολότελα δικιά μου υπόθεση.» 



Μπουζούκια και Έλληνες

«… Τα μπουζούκια τότε, στα μικρά και χωρίς αξιώσεις κέντρα τους, δεν είχαν φωτεινές επιγραφές…, δεν είχαν βεντέτες και ονόματα ηχηρά, δεν παρίσταναν τους “Έλληνες” για τους τουρίστες, αλλά με σεμνότητα, με λάμπες πετρελαίου πολλές φορές, λειτουργούσαν απλά και ξεδίπλωναν με φανταστική δύναμη μεράκια, βιώματα και πάθη, γνησίως Ελληνικά…».

Και σαν άνθισαν συνθετικά οι πασχαλιές, γεννήθηκε ο ύμνος...

«… Σαν προσευχή, θέλησα να κάμω αυτό τον δίσκο, και νομίζω πως πέτυχα να ξαναζωντανέψω όλο εκείνο το μελωδικό υλικό, που χρόνια τώρα διατηρούσα μέσα μου και, συγχρόνως, να εκφράσω όλη την εφηβική ευαισθησία ενός Νέου Έλληνα με παράδοση, μαζί με κείνη τη λεπτή κι ανοιξιάτικη θρησκευτική ατμόσφαιρα του Επιταφίου. Μαζί κι ο Eliot με τον Τσαρούχη, που ζωγράφισε το εξώφυλλο, συνθέτουν την αληθινή νεανική μου ευαισθησία και ζωγραφίζουν μ’ όλες τις αποχρώσεις μια λιτανεία από εντατικές στιγμές. Η φιλοδοξία μου ήταν να φτιάξω ένα έργο, για όλους του αληθινά Νέους. “Για τους γενναίους, τους ελεύθερους και δυνατούς”, όπως θα έλεγε ο Εγγονόπουλος την εποχή εκείνη»

Ο δίσκος του Μάνου Χατζιδάκι «Πασχαλιές μέσα από τη νεκρή γη» (Για μικρή ορχήστρα,1961) περιλαμβάνει τις ακόλουθες 14 συνθέσεις:
1) Το κομπολογάκι (Φτωχό κομπολογάκι μου του Γιώργου Μητσάκη)
2) Περίπατος (Μπαξέ Τσιφλίκι του Βασίλη Τσιτσάνη)
3) Το δωμάτιο ενός παιδιού (Μες στον οντά του Σπύρου Περιστέρη)
4) Ανδρέας Ζέππος (Καπετάν Αντρέας Ζέππος του Γιάννη Παπαϊωάννου)
5) Ένα κορίτσι από την Αλεξάνδρεια (Αλεξανδριανή Φελάχα, ένα προπολεμικό τσιφτετέλι)
6) Η ώρα του αποχαιρετισμού (Πέρα στους πέρα κάμπους, ένα παραδοσιακό τραγούδι της Δωδεκανήσου)
7) Επιμονή (Φραγκοσυριανή του Μάρκου Βαμβακάρη)
8) Ευγενικά παιδιά (Ζούσα μοναχός χωρίς αγάπη του Δημήτρη Γκόγκου – Μπαγιαντέρα)
9) Ένα δειλινό (Χωρίσαμε ένα δειλινό του Βασίλη Τσιτσάνη)
10) Ο παλιός δρόμος (Πάλιωσε το σακάκι μου του Βασίλη Τσιτσάνη)
11) Το Χατζηκυριάκειο του Δημήτρη Γκόγκου – Μπαγιαντέρα
12) Όταν ανάψουν οι φωτιές (Όταν συμβεί στα πέριξ του Βασίλη Τσιτσάνη)
13) Απ’ της Ζέας το λιμάνι του Γιάννη Παπαϊωάννου
14) Το τραγούδι του γέρο – ναύτη (Ναύτη, γέρο – ναύτη του Μάνου Χατζιδάκι).