H 18χρονη πλέον Σεσίλι Χερλόβσεν θυμάται την μέρα που της άλλαξε δραματικά τη ζωή.  Δύο χρόνια έχουν περάσει από την αιματηρή επίθεση στη Νορβηγία, όπου ο Αντερς Μπέρινγκ Μπρέιβικ. σκότωσε 77 ανθρώπους. Εκείνη είχε επιζήσει...



Στιγμές πανικού

Είναι 22 Ιουλίου του 2011. Η Σεσίλι Χερλόβσεν βρίσκεται στη σκηνή με τρεις φίλες της και διασκεδάζει, κάτι που συνηθίζεται στον μικρό επίγειο παράδεισο της Ουτόγια. «Γελούσαμε και περνούσαμε τέλεια» θυμάται.

Κάθε χρόνο η κατασκήνωση της νεολαίας του Εργατικού Κόμματος έβρισκε καταφύγιο στο νησί που έχει σχήμα καρδιάς και απέχει μια ανάσα από τη νορβηγική πρωτεύουσα. Ανάμεσα στο δάσος και στα λιβάδια που φιλοξενεί στην επιφάνειά του υπάρχουν και λιγοστά κτίσματα – το λευκό που στεγάζει την καφετέρια, ένα κόκκινο σχολικό κτίριο, κάποιες πράσινες καμπίνες και ένα γήπεδο ποδοσφαίρου. Λίγο πιο κάτω, ένα στενό μονοπάτι βρίσκει διέξοδο στην άκρη του νησιού και ανεβαίνει στα βράχια της δυτικής πλευράς για να επιστρέψει σε μια βραχώδη παραλία, στο νότιο άκρο. Η φύση στα καλύτερά της.

Ένα μήνυμα ανατρέπει το γαλήνιο σκηνικό, ταράζει τα – βαθυπράσινα – νερά και βάζει απότομο τέλος στα γέλια που μονοπωλούν την ατμόσφαιρα στη σκηνή της Σεσίλι. Έχει πραγματοποιηθεί επίθεση με εκρηκτικό μηχανισμό κατά του βασικού κυβερνητικού κτιρίου στο Όσλο και οκτώ άνθρωποι είναι νεκροί. Ένα λευκό βαν πέρασε το απαγορευτικό και έφτασε κάτω από το δεκαεπταόροφο H-Block, το οποίο στεγάζει και τα γραφεία του πρωθυπουργού. Ο οδηγός πάρκαρε κοντά στην κεντρική είσοδο. Η θρυαλλίδα ήταν συνδεδεμένη με ένα μείγμα λιπάσματος, πετρελαίου και αλουμινίου το οποίο ζύγιζε περισσότερο από έναν τόνο και βρισκόταν στο πίσω μέρος του φορτηγού. Ο άνδρας έκανε τις απαραίτητες ενέργειες και αποχώρησε πεζός, για να επιβιβαστεί σε ένα άλλο όχημα τρία τετράγωνα πιο κάτω, αφήνοντας πίσω του φλόγες να τρεμοπαίζουν και ανθρώπινα μέλη διάσπαρτα στο πεζοδρόμιο.

Φυσικά, η Σεσίλι δεν γνώριζε ακόμη τόσες λεπτομέρειες. Αλλά και μόνο η είδηση της έκρηξης αρκούσε για να τη σοκάρει. «Δεν ξέραμε τι να κάνουμε. Καθόμασταν με τους φίλους μας που είχαν συγγενείς στο Όσλο και περιμέναμε νεότερα» λέει στο BHmagazino. Οι κατασκηνωτές ήταν πια μαζεμένοι στο κεντρικό κτίριο – οι περισσότεροι βρεγμένοι από την καταιγίδα που είχε προηγηθεί. Είχαν περάσει δύο ώρες από την είδηση, όταν ένας θόρυβος πυροδότησε τα πιο αμήχανα βλέμματα. «Δεν καταλάβαινα τι γινόταν. Ο ήχος ήταν τόσο ασυνήθιστος και άγνωστος. Δεν είχα ξανακούσει κάτι παρόμοιο σε κατασκήνωση νέων. Μου ήταν δύσκολο να τον προσδιορίσω και να τον τοποθετήσω σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο. Είχαμε παγώσει όλοι και περιμέναμε να μάθουμε τι είχε συμβεί» συνεχίζει η Σεσίλι με ήρεμη φωνή.

Μέσα στην αίθουσα είχε υγρασία και ο αέρας ήταν ζεστός. «Όταν καταλάβαμε ότι ένας άνδρας πυροβολούσε, κυριάρχησε το απόλυτο χάος». Πολλά παιδιά, με τον πανικό ζωγραφισμένο στο πρόσωπό τους, ούρλιαζαν και έτρεχαν ή σέρνονταν στο πάτωμα στην προσπάθειά τους να βρουν διέξοδο. Ο θόρυβος από τις σφαίρες όλο και πλησίαζε και ήταν ξεκάθαρο πλέον ότι ο στόχος ήταν το κτίριο. «Ολοι προσπαθούσαν να ξεφύγουν. Δεν θυμάμαι πώς ακριβώς ένιωθα. Μόνο ότι ήμουν σοκαρισμένη και μπερδεμένη». Η Σεσίλι είχε κάθε λόγο να αδυνατεί να κατανοήσει την κατάσταση. Οι άνθρωποι στη Νορβηγία δεν συνηθίζουν να πυροβολούν. «Τα γεγονότα ξεπερνούσαν τα όρια της αντίληψής μου. Έμοιαζαν στο μυαλό μου τόσο ψεύτικα και τόσο άγνωστα» λέει η ίδια περιγράφοντας τις πιο δύσκολες ώρες της ζωής της. «Ακολούθησα τους υπόλοιπους και προσπάθησα να βρω διέξοδο και να βγω έξω από τα παράθυρα». Στο εσωτερικό του κτιρίου οι πυροβολισμοί συνεχίζονται ασταμάτητα. Ο άνδρας πυροβολεί ένα αγόρι οκτώ φορές και ένα άλλο πέντε. Πέντε κορίτσια δέχονται 18 σφαίρες. Η Σεσίλι έχει ξεφύγει.

Πρόσωπο με πρόσωπο

Έχει την εικόνα στο μυαλό της. Τον είχε δει τη στιγμή που έστρεφε το ένα όπλο του στο κτίριο όπου βρισκόταν. Ξανθός με μαύρα ρούχα. Μοιάζει με κομάντο της αστυνομίας. Φορά σκούρο παντελόνι πάνω από μια βρεγμένη μαύρη στολή, ένα γιλέκο με πολλές γεμάτες τσέπες και τη λέξη «Politi» (αστυνομία στα νορβηγικά) δεξιά στο στήθος. Δεν είναι βιαστικός. Κουβαλά ένα σακίδιο και δύο όπλα – ένα τουφέκι με μια ξιφολόγχη και ένα πιστόλι. Η Σεσίλι και οι τρεις φίλες της τρέχουν. Τρέχουν για ώρα και διανύουν το μισό νησί στην προσπάθειά τους να ξεφύγουν και να βρουν ένα μέρος να κρυφτούν. Καταλήγουν σε κάτι θάμνους στο νότιο άκρο και μένουν εκεί ακίνητες και φοβισμένες, ελπίζοντας ότι όλα σύντομα θα τελειώσουν.

«Για μια στιγμή κοίταξα πάνω και τον είδα να έρχεται προς το μέρος μας. Κατάλαβα ότι μας είχε εντοπίσει, αφού μας κοιτούσε σχεδόν κατάματα». Τον αναγνώρισε κατευθείαν. Ήταν ο άνδρας που είχε δει νωρίτερα να πυροβολεί προς το κτίριο. «Ήξερα ότι η αμφίεση του αστυνομικού ήταν απάτη και γύρισα το κεφάλι μου για να ειδοποιήσω μία από τις φίλες μου ότι ήταν αυτός και ότι πλησίαζε, αλλά δεν πρόλαβα». Ο Μπρέιβικ ξεκίνησε να κάνει ερωτήσεις παριστάνοντας τον αστυνομικό. «Τον είδατε αυτόν που πυροβολεί; Πέρασε από εδώ;», ρωτούσε χωρίς να περιμένει απάντηση. Η Σεσίλι ήταν πολύ φοβισμένη για να επιχειρήσει να του μιλήσει. Τότε εκείνος σήκωσε το όπλο. «Είχα μια αντανακλαστική αντίδραση που με ώθησε να κλείσω τα μάτια, να πέσω στο έδαφος και να συνεχίσω να ελπίζω για το καλύτερο. Δεν ξέρω ποια πυροβόλησε πρώτα, αλλά η Αντρίν έπεσε νεκρή και οι υπόλοιπες υπέστησαν σοβαρά τραύματα». Η Σεσίλι δέχτηκε σφαίρες στον ώμο, στο χέρι και στο πιγούνι. Η τελευταία σφαίρα σφηνώθηκε στον φρονιμίτη της. Το χέρι της χρειάστηκε να ακρωτηριαστεί.

Η ώρα είναι πια 18.25 και η αστυνομία φτάνει στην Ουτόγια. Εντοπίζει τον Μπρέιβικ δέκα λεπτά αργότερα σε ένα ξέφωτο. Κρατά τα χέρια ανοιχτά στο πλάι. Δεν αντιστέκεται. Είχε προσπαθήσει, άλλωστε, να παραδοθεί και νωρίτερα καλώντας τις αρχές στο τηλέφωνο. Σε κάτι παραπάνω από μία ώρα είχε πυροβολήσει 99 ανθρώπους – σχεδόν όλους περισσότερες από μία φορά – είχε σκοτώσει 67 και είχε προκαλέσει θάνατο από πνιγμό και από πτώση σε άλλους δύο. Το νεότερο θύμα ήταν 14 ετών και το μεγαλύτερο 51. Τα περισσότερα έφηβοι.

Εκτελεστής με πτυχίο

Σήμερα ο Μπρέιβικ εκτίει ποινή κάθειρξης 21 ετών σε φυλακή υψίστης ασφαλείας, ενώ πρόσφατα ολοκλήρωσε και την εγγραφή του στο Πανεπιστήμιο του Οσλο για σπουδές στις πολιτικές επιστήμες. Ο 34χρονος ακροδεξιός εξτρεμιστής θα φοιτήσει από τη φυλακή και δεν θα έχει άμεση επαφή με το προσωπικό και τους καθηγητές. Οι εκπρόσωποι του πανεπιστημίου κατέληξαν στη συγκεκριμένη απόφαση αφού έκριναν αναγκαίο ο Μπρέιβικ να αντιμετωπιστεί με δίκαιο τρόπο. Η Σεσίλι από την πλευρά της, σε μια προσπάθεια να ξεκινήσει μια νέα ζωή που δεν τον περιλαμβάνει, δεν ενδιαφέρεται για την πορεία του και δεν παρακολουθεί τις ειδήσεις που τον αναφέρουν, αλλά έτυχε να ενημερωθεί για τις επικείμενες σπουδές του. «Προσωπικά δεν βρίσκω τον λόγο να του παραχωρηθεί ένα τέτοιο δικαίωμα. Δεν έχει νόημα, αφού δεν θα βγει ποτέ από τη φυλακή. Όπως και να έχει, πιστεύω ότι οι σπουδές του δεν θα πιάσουν τόπο. Ακόμη και αν τυπικά έχει το δικαίωμα να το κάνει, εμένα μου φαίνεται χαζό» λέει η Σεσίλι στο BHmagazino και συνεχίζει: «Είμαι ακόμη θυμωμένη. Εξακολουθώ να τον μισώ. Δεν θα τον συγχωρήσω ποτέ, αλλά προσπαθώ να μην καταναλώνω τον χρόνο και την ενέργειά μου σε αρνητικές σκέψεις και επιδιώκω να μην επηρεάζομαι από το πόσο πολύ τον μισώ».

Η Σεσίλι είναι αισιόδοξη. Ελπίζει ότι ο Μπρέιβικ θα μείνει για πάντα πίσω από τα σίδερα και ότι εκείνη θα μπορέσει να φτιάξει τη ζωή της κουβαλώντας τα τραύματα που της φόρτωσε, αφήνοντας όμως τη συγκεκριμένη τραγική εμπειρία στο παρελθόν. Θέλει και αυτή να σπουδάσει και να συνεχίσει την πορεία της σύμφωνα με το πλάνο που είχε στο μυαλό της προτού εκείνος εμφανιστεί.
«Έχω ωριμάσει αρκετά. Έμαθα να εκτιμώ τον χρόνο που περνά και πλέον επιλέγω να αφιερώνω περισσότερες ώρες στα αγαπημένα μου πρόσωπα» εξηγεί και συνεχίζει: «Με άλλαξε αυτό το γεγονός. Όλους μάς άλλαξε. Φαντάζομαι, βέβαια, ότι αυτό συμβαίνει συνήθως όταν βρίσκεται κάποιος σε παρόμοια θέση. Όταν  δηλαδή, έχει αναγκαστεί να σκεφτεί ότι το τέλος πλησιάζει».

Η 18χρονη είναι χαρούμενη που επέζησε, επειδή η οικογένειά της «δεν υπέφερε όσο άλλες», αλλά αισθάνεται τύψεις για αυτούς που δεν τα κατάφεραν. Για να τους τιμήσει προσπαθεί να χαίρεται τη ζωή και να κρατά μόνο τα θετικά από όσα τής συμβαίνουν. Για να μπορεί, μάλιστα, να αντεπεξέλθει στη δύσκολη καθημερινότητα ακολουθεί πιστά τη θεραπεία της. Μια θεραπεία που περιλαμβάνει μεγάλη δόση διασκέδασης με καλούς φίλους και μία ακόμη μεγαλύτερη από τη ζεστασιά της οικογένειάς της.

Το φάντασμα της Ακροδεξιάς πάνω από την Ευρώπη

Η σύνδεση της Ακροδεξιάς με την τρομοκρατική επίθεση του Αντερς Μπρέιβικ αναμενόταν να οδηγήσει στην αποδυνάμωσή της στη Νορβηγία. Και όμως. Το ακροδεξιό κόμμα στο οποίο υπήρξε και ο Μπρέιβικ κάποτε μέλος, το Κόμμα της Προόδου (FrP), είναι πολύ πιθανό να συμμετάσχει στη νέα κυβέρνηση της χώρας μετά τις πρώτες εκλογές που διενεργήθηκαν στη Νορβηγία από το 2011. Οι Συντηρητικοί αναδείχθηκαν πρώτη δύναμη αυτών των εκλογών, όμως τον τόνο τον δίνει η συζήτηση περί συμμετοχής της άκρας Δεξιάς, με 29 από τις 169 έδρες της Βουλής, στη νέα κυβέρνηση. Η βασική αιτία πίσω από αυτή την εκλογική δύναμη του Κόμματος της Προόδου είναι το μεταναστευτικό ζήτημα. Οι Εργατικοί αναγκάζονται να παραδώσουν την εξουσία ύστερα από 20 χρόνια και έτσι αναδεικνύονται σε πρώτη δύναμη οι Συντηρητικοί με την Ερνα Σόλμπεργκ, που ήταν φανερά ενισχυμένοι από τις ψήφους, ενώ οι τρίτοι, οι Ακροδεξιοί, μπαίνουν στην κυβέρνηση με τον έναν ή τον άλλον τρόπο.

Στη Γηραιά Ηπειρο οι εκφραστές της Ακροδεξιάς πληθαίνουν και η απήχηση των εξτρεμιστικών μηνυμάτων δεν είναι πάντα ανάλογη με την ένταση των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι εκάστοτε κοινωνίες. Η «νέα» Ακροδεξιά βρίσκει οπαδούς ακόμη και σε χώρες που δεν αντιμετωπίζουν έντονη οικονομική κρίση – εκτός από τη Νορβηγία, ηχηρά παραδείγματα αποτελούν η Ολλανδία, η Αυστρία και η Δανία.

σ.σ.: δημοσιεύθηκε στο BHmagazino