«Αγάπησα κι αγαπήθηκα χωρίς φόβο και με πολύ πάθος, ερωτεύτηκα έως θανάτου, πληγώθηκα και πάλι συνέχισα», εξομολογείται η νεαρή καθηγήτρια θρησκευτικών, Μαρία Χατζηαποστόλου.




Γράφει η Αιμιλία Πανταζή

Ενθουσιώδης φύση και με μια μεγάλη, ανοιχτή αγκαλιά για όλους, οι πρώτες εντυπώσεις που σου αποπνέει η Μαρία Χατζηαποστόλου, η οποία διδάσκει θρησκευτικά στο γυμνάσιο και λύκειο του χωριού Μοχού της Κρήτης.

Η αφορμή δίνεται. Η μνήμη σε οδηγεί στα ανιαρά μαθήματα θρησκευτικών των σχολικών σου χρόνων. Αναρωτιέσαι τι θα γινόταν εάν η δική σου καθηγήτρια μίλαγε για χρώματα, αρώματα, βιβλία, στίχους. Εάν αναφερόταν στην μακεδόνισσα γιαγιά της, στην αρχοντιά των ανθρώπων, στη λεβεντιά της Κρήτης.

Η Μαρία γεννήθηκε στη «Σαλονίκη». Σπούδασε ζωγραφική, αλλά την κέρδισε η θεολογία, «η Επιστήμη των Επιστημών και η Τέχνη των Τεχνών», όπως λέει χαρακτηριστικά. Οι παρομοιώσεις της γι αυτήν ξετυλίγονται με ποιητικό ρυθμό: «Ζωή, μάνα, ουρανός, αλήθεια μέσα στο ψέμα, δρόμος ελευθερίας, ταξίδι δίχως τελειωμό, φως μέσα στο σκοτάδι.»


Δεν ξεχνά τους ανθρώπους που την ενέπνευσαν: τον πνευματικό της πατέρα Βασίλειο Καλλιακμάνη, τον δάσκαλό της κ. Χρυσόστομο Σταμούλη. Πιστεύει πως η αντιμετώπιση του μαθήματος των θρησκευτικών εξαρτάται κυρίως από τον καθηγητή:


«Εκείνος καλείται να εμπνεύσει και να συν-κινήσει τα παιδιά. Έχει χρέος να είναι δάσκαλος και όχι δημόσιος υπάλληλος. Να είναι πάντα δίπλα, ν’ ακούει και να μην έχει ύφος χιλίων καρδιναλίων. Να μη χαρακτηρίζεται από μανία εξουσιαστικότητας, αλλά από θυσιαστική αγάπη. Να πιάνει πάτο, ν’ αυτοταπεινώνεται και να προσλαμβάνει το μαθητή του. Προσωπικά, αισθάνομαι μαθήτρια η οποία μαθαίνει συνεχώς από τα παιδιά, τους καλύτερούς μας δάσκαλους. Το επιθυμητό ζητούμενο είναι ο εκπαιδευτικός να δημιουργήσει ανθρώπους ελεύθερους και όχι κινητές εγκυκλοπαίδειες.»

Θεωρείται από κάποιους η ύπαρξη του μαθήματος των θρησκευτικών άνευ αναγκαιότητας;

«Στην Ελλάδα ορισμένοι ανιστόρητοι, δίχως ευαισθησία άνθρωποι, οι οποίοι δεν έχουν μελετήσει το νέο πρόγραμμα σπουδών των θρησκευτικών και δεν γνωρίζουν την επιστήμη της θεολογίας, έχουν άποψη επί παντός επιστητού και με τρόπο φασιστικό προσπαθούν να σβήσουν τη μνήμη. Κι έτσι, στη φλεγόμενη Σμύρνη βλέπουν «συνωστισμένα λιμάνια» και στο μάθημα των θρησκευτικών μια ανουσιότητα. Φοβάμαι πως δεν προσβάλλουν μόνο την ιστορική μνήμη, αλλά υποτιμούν και τη νοημοσύνη μας. Το μάθημα των θρησκευτικών διαπλάθει την προσωπικότητα των παιδιών και οφείλει να δημιουργεί ανθρώπους ελεύθερους, αλλά και να διδάσκει το σεβασμό στις θρησκείες του κόσμου και κατ’ επέκτασιν στο πανανθρώπινο φαινόμενο της πίστης.»

Από τους σημερινούς νέους τι λείπει;

«Τίποτα. Από τους μεγάλους λείπει. Οι νέοι έχουν τρέλα, όραμα, όνειρα, έρωτα και πάθος για τη ζωή. Απλώς οφείλουν να βρουν –κατά το μέγα Μάνο Χατζιδάκι– "τους ανθρώπους εκείνους που θα τους παρέχουν αληθινή σκέψη και συγκίνηση".  Να εμπνευστούν και να παλέψουν για ένα καλύτερο αύριο που δεν θ’ αποφασίζουν οι άλλοι για εκείνους, δίχως εκείνους.»

Κι ο τρόπος για να δυναμώσει η ψυχή των νέων, ένας: «Ο δρόμος της καρδιάς»

«Να ταξιδέψουν στο πέλαγος της ύπαρξής τους. Να θυμούνται πως σημασία έχει το ταξίδι, το καβαφικό ταξίδι προς την Ιθάκη. Αλλά να εύχονται να κρατήσει πολύ τούτο το ταξίδι, χωρίς να φοβηθούν ούτε τους Λαιστρυγόνες, ούτε τους κάθε λογής Κύκλωπες.»

Το μεταπτυχιακό της βραβεύτηκε με το πρώτο Διεθνές Βραβείο «Νίκος Καζαντζάκης». Μεγάλη η τιμή, άξιο το ταξίδι…

«Συνάντησα το Ζορμπά και την Ασκητική όταν ήμουν μαθήτρια λυκείου και γοητεύτηκα. Τον ανακάλυψα ξανά μέσα μου ως φοιτήτρια. Ο Καζαντζάκης υπήρξε ανήσυχος και πάντα ξεκάθαρος στη σκέψη και στο λόγο. Αμφιλεγόμενος υπήρξε για όσους δεν τον κατανόησαν ή μάλλον δεν μπήκαν στον κόπο να τον κατανοήσουν. Τον Καζαντζάκη για να τον αισθανθείς, οφείλεις να αισθανθείς τον καημό του και να φλέγεσαι κι εσύ από καημό. Άλλος δρόμος δεν υπάρχει...

Η "Διεθνής Εταιρεία Φίλων Νίκου Καζαντζάκη" με συγκίνησε αφάνταστα με το να με τιμήσει με το πρώτο Διεθνές Βραβείο "Νίκος Καζαντζάκης", έναν όμορφο θεσμό ο οποίος ξεκινά φέτος για πρώτη φορά. Και μόνο που το μεγάλο τούτο βραβείο φέρει τ’ όνομα του μεγάλου Κρητικού με συγκινεί βαθύτατα...»

Κι ο Χριστός ξανασταυρώνεται...

«Κάθε φορά που σταυρώνεται ο άνθρωπος, σταυρώνεται και ο Χριστός ξανά και ξανά. Η θυσία τούτη είναι αέναη, καθώς ο Χριστός ξανασταυρώνεται αενάως, διαρκώς και συνεχώς από τους ανθρώπους, μα και στο πρόσωπο του κάθε ανθρώπου που σταυρώνεται, εφόσον είναι εικόνα του Θεού. Ο Χριστός είναι Εκείνος που μας προσέλαβε, άρα δεν είναι κάτι ξένο προς εμάς, αλλά είναι ο ίδιος εμείς.»

Οι άνθρωποι ζουν, βασανίζονται, αναζητούν λύσεις σε έναν κόσμο σκληρό και δυσχερή, και η Ορθοδοξία καλυμμένη με ηθικολογίες και μύθους. Η ευθύνη των ιερέων και των πάσης φύσεως φανατικών γι’ αυτό το «έγκλημα»;

«Η αληθινή Ορθοδοξία είναι δρόμος ελευθερίας και όχι σκλαβιά. Αν οι άνθρωποι μελετούσαν με ανοιχτό μυαλό και σε βάθος τη σκέψη των Πατέρων της Εκκλησίας θα είχαν εκπλαγεί και οι ίδιοι από το μέγεθος της φιλανθρωπίας και της ελευθερίας. Η ευθύνη της ελευθερίας είναι όλη δική μας.



Ένας αληθινός ιερέας οφείλει ν’ ανοίγει το δρόμο προς το Χριστό και όχι να δημιουργεί στρατό που πάσχει από λατρεία προς το γεροντισμό, να δημιουργεί ανθρώπους ελεύθερους και όχι άβουλα πιόνια.

Κάποιοι φανατικοί προσπαθούν να κρύψουν θησαυρούς μέσα σε ηθικολογίες και φονταμενταλιστικά πυροτεχνήματα. Ο αληθινός χριστιανός δεν μπορεί να είναι φανατικός κι ένας φανατικός ποτέ δεν μπορεί να υπάρξει ως χριστιανός. Οι φανατικοί είναι τραγικές υπάρξεις που αδυνατούν να έλθουν σε κοινωνία, ν’ αδειάσουν την ύπαρξή τους, να προσλάβουν τον άλλον και να συν-χωρήσουν. Αν δεν αγκαλιάσεις όμως τον άλλον, δεν θα συναντήσεις ποτέ τον ίδιο το Θεό. Ο ίδιος ο Χριστός σταυρώθηκε οικειοθελώς. Ποιος τους είπε πως έχει ανάγκη από την υπεράσπισή τους; Ποιος τους όρισε σωτήρες; Αλίμονο στους βέβαιους...

Βέβαιοι της εποχής τους υπήρξαν και οι Φαρισαίοι και ο Χριστός μόνο μ’ εκείνους τα έβαλε. Μόνο η ανησυχία, εκείνη που δεν μας αφήνει να κοιμηθούμε, μας οδηγεί στο Θεό»

Ο Έλληνας αγαπάει τη δημοκρατία;

«Ο Έλληνας γέννησε τη δημοκρατία. Πάλεψε, μάτωσε, εξορίστηκε, αγωνίστηκε γι’ αυτήν. Ο λαϊκισμός, ο φανατισμός, η ξενοφοβία και η άγνοια, είναι κάποιες από τις βασικές αιτίες για τούτη την άνοδο. Οι ακραίοι βρίσκονται ήδη μέσα στη Βουλή των Ελλήνων, όμως αυτή είναι η αρχή του τέλους τους. Πάντα βρίσκεται ο αρχαίος τυραννοκτόνος που μας οδηγεί προς το φως.»

Σαν να βλέπω τον τοίχο για τον οποίον μου μιλά…

«Γράφει κάπου: «Σε μια χώρα που οι ναζιστές δηλώνουν πατριώτες, οι ρατσιστές δηλώνουν χριστιανοί, οι χουντικοί δηλώνουν δημοκράτες, εγώ προτιμώ να δηλώνω ΆΝΘΡΩΠΟΣ!»

Ο άνθρωπος φοβάται το σκοτάδι...

«Αν δεν είσαι στο σκοτάδι δεν θα δεις ποτέ το φως. Πριν την αυγή υπάρχει πάντα το μεγαλύτερο σκοτάδι. Το μονοπάτι που θα μας οδηγήσει στην Ανάσταση είναι η ίδια η Σταύρωσή μας.
Η ελευθερία έχει μέσα της την ευθύνη και ο Έλληνας οφείλει να θυμηθεί και πάλι ποιος είναι και ν’ αγωνιστεί για την υπόστασή του. Η κρίση είναι μια ευκαιρία για να μας οδηγήσει στην αυτογνωσία και στην εύρεση της χαμένης αυτοσυνειδησίας μας.»

Ο κυριότερος  αντίπαλος της Μαρίας; Ο εαυτός της. Δυσκολεύεται όταν μιλά στον καθρέφτη της;

«Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν τολμούν να κοιτάξουν στον καθρέφτη και να κάνουν την αυτοκριτική τους. Έτσι, αντί με θάρρος να εισέλθουν στη ψυχή τους, ζουν σαν τον Νάρκισσο με αυταπάτες και αυτοεγκλωβίζονται μοιραία στο είδωλό τους.
Κάθε φορά που κοιτάω τον καθρέφτη σκέφτομαι από μέσα μου: «Εσύ τι έκανες σήμερα; Πώς αλήθευσες την ύπαρξή σου;»



Τι θέλει περισσότερο στη ζωή της…

«Να ξυπνήσω ένα πρωί και να δω πως ο ήλιος είναι ακόμη ψηλά, τα χρώματα είναι ακόμη πιο ζωντανά, η θάλασσα ακόμη πιο ανυπόταχτη, οι πόλεμοι κι οι δράκοι είναι μονάχα μέσα στα παραμύθια, κανένα παιδί δεν πεινάει και δεν κρυώνει, οι άνθρωποι ερωτεύονται σταυρώνοντας τον εγωισμό τους και η ανόητη βεβαιότητα ηττήθηκε επιτέλους από την αγία αβεβαιότητα. Αλλά για να έρθει ένα τέτοιο πρωινό, θα πρέπει πρώτα να ξημερώσει. Και θα ήθελα να ήξερα πως έβαλα κι εγώ ένα μικρό λιθαράκι για να έρθει το φως...»

Κι επειδή από ότι φαίνεται τα λιθαράκια της Μαρίας υπόσχονται πολύ φως, ακολουθούν τη πορεία προς το βουνό…

«Ανεβαίνοντας το βουνό,  τον ανήφορο κατά Καζαντζάκη, φτάνουμε στ' όμορφο χωριό του Μοχού. Παντού πέτρα και θάλασσα! Κοιτάζοντας προς τα κάτω, αγγίζεις την απεραντοσύνη, το βλέμμα ξεκουράζεται κι αφήνει την ύπαρξη ν' ανοιχτεί στο έπακρο. Η κρητική αρχοντιά παντού κυρίαρχη... Δυο χρόνια τώρα τα παιδιά δεν άκουσαν για το Θεό και για το Χριστό που έγινε άνθρωπος, καθώς δεν υπήρχε συνάδελφος για το μάθημα των Θρησκευτικών. Όλα όμορφα...», έγραφε σε μήνυμα προς τον δάσκαλό της καθώς κατευθυνόταν προς τους νέους μαθητές της…