«Βγήκα έξω από το κτίριο. Περπάτησα μισή ώρα με θερμοκρασία -70,6 βαθμούς Κελσίου και λόγω ενός ανέμου 7,8 Κόμβων, η αίσθηση ήταν -90 βαθμοί Κελσίου!»

Γράφει η Αιμιλία Πανταζή

Η επιστημονική βάση Concordia στην Ανταρκτική είναι μια Ιταλο-Γαλλική εγκατάσταση που βρίσκεται στην περιοχή Dome C στην ενδοχώρα της λευκής ηπείρου, πάνω σε ένα παγωμένο πλατώ και σε υψόμετρο 3233 μέτρα, απέχει δε περίπου 1100 χλμ από τα παράλια. 

Με την στήριξη της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Υπηρεσίας (European Space Agency – ESA) κατά τη χειμερινή περίοδο στην περιοχή της Ανταρκτικής (Φεβρουάριος - Νοέμβριος) καλείται μια ολιγάριθμη ομάδα άριστα τεχνικού και επιστημονικού προσωπικού (10 με 15 άτομα) να διαμείνει κάτω από ακραίες καιρικές συνθήκες στην συγκεκριμένη βάση.

Η υπηρεσία προκηρύσσει κάθε χρόνο μια θέση ιατρού ερευνητή ο οποίος για ένα έτος συνεργάζεται προκειμένου να πραγματοποιούνται διάφορες επιστημονικές έρευνες που εμπεριέχουν τους τομείς της μετεωρολογίας, γεωλογίας, φυσικής της ατμόσφαιρας, αστρονομίας-αστροφυσικής και βιοϊατρικής, ενώ τα συμπεράσματα αυτών στοχεύουν στην επίλυση προβλημάτων τόσο των συνθηκών της ανθρώπινης επιβίωσης σε ακραία περιβάλλοντα στη γη όσο και σε μελλοντικές διαστημικές αποστολές. Επίσης, μελετώνται οι συνέπειες της υποξίας και της μακρόχρονης απομόνωσης στην ψυχολογία και τις ανθρώπινες σωματικές λειτουργίες.

«Επειδή ο αέρας εδώ στους πόλους είναι πιο αραιός -από ότι για παράδειγμα στον Ισημερινό- αυτό αντιστοιχεί με ένα υψόμετρο 4.000 μέτρων στην Ελλάδα. Αυτό σημαίνει ότι έχουμε συνθήκες υποξίας, δηλαδή χαμηλού οξυγόνου στην ατμόσφαιρα», αναφέρει ο Ευάγγελος Καϊμακάμης, ο πρώτος Έλληνας επιστήμονας που θα παραμείνει στην Ανταρκτική για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα. 

Πνευμονολόγος, με μεταπτυχιακό δίπλωμα εξειδίκευσης και Διδακτορικό τίτλο στην ιατρική ερευνητική μεθοδολογία και τεχνολογία από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, είναι  γεννημένος στις 27 Απρίλη 1974 στη Λάρισα και με τις παιδικές του μνήμες μοιρασμένες σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας.

Αδιαμφισβήτητα, πολυάσχολος και πολυτάλαντος. Κατέχει ερασιτεχνικό δίπλωμα χειριστή αεροσκαφών, δίπλωμα ιστιοπλόου ανοιχτής θαλάσσης, και πριν λίγα χρόνια επέκτεινε τις δραστηριότητές του και στο υγρό στοιχείο:

«Μετά τον αέρα και τη θάλασσα, αποφάσισα να ασχοληθώ και με το βυθό, με αποτέλεσμα τον Αύγουστο του 2008 να γίνω κάτοχος του διπλώματος καταδύσεων ανοιχτής θάλασσας τηςPADI. Με έναν αριθμό καταδύσεων στη Χαλκιδική και στις μαγευτικές Μαλδίβες στο ενεργητικό μου, προσπαθώ να θαυμάσω το υποβρύχιο μεγαλείο του πλανήτη μας!»

Ιδιαίτερη θέση κατέχει στη ζωή του η μουσική και η ποίηση. Ιδρυτικό μέλος του τριμελούς μουσικού συγκροτήματος «Δεν ξέρω, Δεν απαντώ», ενώ λατρεύει και τη συγγραφή, υπογράφοντας την ποιητική συλλογή με τίτλο: «Συλλογή Στοιχείων από μια Άνοιξη»

Αφήνοντας προσωρινά δυο ακόμη αγαπημένες συνήθειες του, την ορειβασία και τις εκδρομές με το αυτοκίνητο αναχώρησε στις 12 Ιανουαρίου από την έδρα του στη Θεσσαλονίκη για τη βάση Concordia, και έκτοτε ασχολείται με την οργάνωση του εργαστηρίου της ESA στη βάση και την εκκίνηση 10 διαφορετικών ερευνητικών πρωτοκόλλων σε συνεργασία με διάφορους ερευνητικούς φορείς και πανεπιστήμια σε Ευρώπη και Αμερική. 

΄

Σε συνέντευξή του αναφέρει, πως πιστεύει πως είναι προετοιμασμένος να αντιμετωπίσει ακραίες συνθήκες...

«Θέλω να πιστεύω πως ναι. Φυσικά είναι μία εμπειρία που κανείς μας δεν την έχει ξαναζήσει, οπότε κανείς δε μπορεί να γνωρίζει απόλυτα πώς θα αντιδράσει και αυτό ακριβώς είναι ένα από αυτά που θα διερευνήσω. Θεωρητικά, τουλάχιστον, έχουμε την κατάρτιση να αντιμετωπίσουμε τέτοιες καταστάσεις και φυσικά υπάρχει πολύ καλή οργάνωση. Οπωσδήποτε, όμως, είναι συνθήκες που δοκιμάζουν τον ανθρώπινο οργανισμό και την ψυχολογία στα άκρα. Ένας από αυτούς που συμμετέχουν στα προγράμματα, εντός εισαγωγικών "πειραματόζωο", είμαι κι εγώ.»

Η εντυπωσιακή Ανταρκτική...

«Για 4 μήνες τον χρόνο -κατά τη χειμερινή περίοδο- δεν ανατέλλει ο ήλιος, έχουμε απόλυτο σκοτάδι, ενώ αντίθετα το καλοκαίρι της Ανταρκτικής που μόλις πέρασε είχαμε 4 μήνες φως, δηλαδή δεν είχαμε δύση του ηλίου. Επίσης για 9 ολόκληρους μήνες -από τον Φεβρουάριο μέχρι το Νοέμβριο- είμαστε εντελώς απομονωμένοι από τον υπόλοιπο πλανήτη. Δηλαδή ακόμη και σε περίπτωση επείγοντος περιστατικού δε μπορεί να φτάσει ως εδώ κανένα μηχανοκίνητο μέσο για να μας βοηθήσει λόγω των ακραίων θερμοκρασιών που επικρατούν. Δεν υπάρχει δηλαδή καμία δυνατότητα διαφυγής.»

«Η Ανταρκτική είναι ότι είναι το πιο ξηρό μέρος του πλανήτη, ουσιαστικά είμαστε στη μεγαλύτερη έρημο της γης. Η σχετική υγρασία, η ετήσια, είναι χαμηλότερη και από της ερήμου Σαχάρα, αφού δεν βρέχει, δε χιονίζει ποτέ, δεν υπάρχουν ούτε σύννεφα. Ο ουρανός είναι ένας γαλανός ουρανός, σαν τον γαλανό ουρανό της Ελλάδας ας πούμε το καλοκαίρι. Πάρα πολύ σπάνια κάποια υψηλά νέφη μπορεί να εμφανιστούν, ενώ το βράδυ έχουμε πάντα ξαστεριά και ποτέ ισχυρούς ανέμους. Με άλλα λόγια,  στην Ανταρκτική καιρικά φαινόμενα δεν υπάρχουν, υπάρχει μόνο η χαμηλή θερμοκρασία και η ξηρασία. Επομένως το μέρος αυτό είναι ένα από τα ιδανικότερα του πλανήτη για αστροπαρατήρηση. Οι συνθήκες που προσφέρονται είναι πραγματικά κορυφαίες για έναν μετεωρολόγο να παρατηρήσει για παράδειγμα αστερισμούς.»

Συνέπειες υποξίας, επιδράσεις στην ψυχολογία, συνεχής μελέτες...

«Μεταξύ άλλων, κάνουμε μελέτη ύπνου στους συμμετέχοντες, καθώς ο ύπνος εδώ είναι εξαιρετικά διαταραγμένος, -αφενός λόγω της υποξίας, αφετέρου λόγω των συνθηκών του φωτός: Όταν θα έχουμε απόλυτο σκοτάδι οπωσδήποτε το βιολογικό ρολόι θα επηρεαστεί. Το ίδιο συνέβη, φυσικά, και όταν είχαμε 24 ώρες μόνο φως. Επίσης βλέπουμε πώς επιδρά η απομόνωση και η ψυχολογία στο μεταβολισμό, αλλά και πώς αλλάζουν οι μεταβολικές μας ανάγκες, κάτι που μετράμε με ειδικές συσκευές.Άλλες μελέτες έχουν να κάνουν με την δοκιμή αντι-μικροβιακών υλικών που μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε μελλοντικές διαστημικές αποστολές και κάποιες άλλες με το καρδιαγγειακό σύστημα και την ικανότητα ισορροπίας και πώς αυτή επηρεάζεται από τον ύπνο μας.»

Εξοπλισμός για -75 βαθμούς...

«Τώρα που έχει αρχίσει να πέφτει το σκοτάδι, οι κανόνες ασφαλείας επιβάλλουν να βγαίνουμε τουλάχιστον δύο άτομα μαζί έξω, ποτέ κάποιος μόνος του. Επίσης, είμαστε υποχρεωμένοι να φοράμε -και πώς να μην το κάνουμε άλλωστε- ειδικά πολικά ρούχα, δηλαδή ειδικούς σκούφους, διπλά γάντια, ειδικές μάσκες. Με όλο αυτό τον εξοπλισμό η αλήθεια είναι ότι δεν καταλαβαίνεις ιδιαίτερα το κρύο όταν βγαίνεις έξω. Στο σώμα σχεδόν καθόλου, εκτός εάν μείνεις έξω για πολύ ώρα. Είχα βγει τις προάλλες ακόμη και με -70 και με -75 βαθμούς και πραγματικά δεν κρύωνα.»

Αυτό που βιώνει, όνειρο ζωής;

«Είναι, για πολλούς λόγους. Καταρχάς με ενδιαφέρει πάρα πολύ ό,τι έχει σχέση με το Διάστημα -με τη διαστημική εξερεύνηση- και την ανθρώπινη προσπάθεια κατάκτησης του Διαστήματος. Έκανα με μεγάλη χαρά την αίτησή μου στην ESA όταν έμαθα για τη θέση αυτή εδώ στην Ανταρκτική, επειδή ως γιατρός με ενδιαφέρει να ασχοληθώ με την εξειδίκευση της αεροδιαστημικής ιατρικής και η έρευνα που γίνεται εδώ, ουσιαστικά, είναι κομμάτι αυτής της έρευνας για την αεροδιαστημική ιατρική. Φυσικά, δε χρειάζεται να πω ότι η εμπειρία του να έρθει κανείς στην Ανταρκτική, είναι αν μη τι άλλο μοναδική. Αυτό που θεωρώ βέβαιο είναι πως όταν επιστρέψω στην Ελλάδα, η θερμοκρασία «μηδέν» το χειμώνα, θα με βρίσκει έτοιμο για… μπάνιο στη θάλασσα!»

Γράφει στο προσωπικό του ιστολόγιο στις 28/3/2013...

«Απόψε το βράδυ βγήκα έξω από το κτίριο και περπάτησα για μισή ώρα με εξωτερική θερμοκρασία -70,6 βαθμούς Κελσίου και λόγω ενός ανέμου 7,8 Κόμβων, η αίσθηση ήταν -90 βαθμοί Κελσίου! Μοναδική εμπειρία, όπως μοναδικό ήταν και το θέαμα που είδαμε στο νυχτερινό ουρανό την περασμένη εβδομάδα: Το Νότιο Σέλας έκανε την πρώτη του μεγαλοπρεπή εμφάνιση!»

Ο κ. Καϊμακάμης θα παραμείνει στην Ανταρκτική μέχρι το Δεκέμβριο του 2013. Η διεύθυνση του ηλεκτρονικού του ταχυδρομείου στη διάρκεια αυτού του χρόνου είναι:evangelos.kaimakamis@concordiastation.aq

Πηγές: aixmi.gr

kaimakamis.wordpress.com