Η ελληνική επικράτεια είναι διάσπαρτη από ιστορικά κάστρα όπου, από τους αρχαίους χρόνους ως και τους νεώτερους, υπερασπιστές και κατακτητές έδωσαν τη μάχη τους και πέρασαν στην ιστορία. Δεν θα σας μιλήσω για ένα τέτοιο κάστρο, αλλά για ένα άλλο… μικρό και άγνωστο. Έξω από τα τείχη του δεν δόθηκε κάποια ξακουστή μάχη, γιατί κατακτητής δεν μπόρεσε να φτάσει τις πύλες του. Βρίσκεται στο χωριό Χαραυγή του δήμου Δυτικής Μάνης στο νομό Μεσσηνίας.

Αδούλωτη στάθηκε η Μάνη ανά τους αιώνες. Οι Μανιάτες όμως πρόσφεραν για τους αγώνες των Ελλήνων χρήμα και αίμα. Η Χαραυγή είναι ένα μικρό μανιάτικο χωριό, πιασμένο θαρρείς ανάμεσα στον ορεινό όγκο του Ταΰγετου και τις ακτές του μεσσηνιακού κόλπου.

Τόπος ξερός, ελιές και φραγκοσυκιές, άνθρωποι δωρικοί, δίπατα πέτρινα σπίτια, ένα παντοπωλείο, δύο καφενεία ,δύο εκκλησίες και στην άκρη του χωριού, πάνω στο ύψωμα Πετροβούνι, ένα κάστρο αφημένο στη φθορά του χρόνου.

Θυμάμαι πως για μας τα παιδιά του χωριού, μικρά και μεγάλα, αγόρια και κορίτσια, ήταν το πεδίο όπου τα παιχνίδια μας αποκτούσαν δράση και μυστήριο. Κυνηγιόμασταν στο χορταριασμένο περίβολο, μπαίναμε με ευλάβεια στο παρεκκλήσι του Προφήτη Ηλία να ανάψουμε τα καντήλια του, ανεβαίναμε τις μισογκρεμισμένες σκάλες των δυο του πύργων για να μπορέσουμε να κοιτάξουμε από τις πολεμίστρες και να αισθανθούμε πολεμιστές ενός άλλου καιρού. Με τους ντόπιους θρύλους στο μυαλό, ότι το κάστρο επικοινωνούσε με μυστικές διόδους με βίγλες που βρίσκονταν σε απέναντι υψώματα, ψάχναμε εις μάτην να βρούμε τα μυστικά περάσματα.

Ακόμη θυμάμαι την ανατριχίλα που μας προκαλούσε ο τάφος έξω από την πύλη του κάστρου με την σπασμένη πλάκα ,από όπου αν κοιτούσες προσεκτικά και τα μάτια σου συνήθιζαν το σκοτάδι μπορούσες να διακρίνεις τα κόκαλα του νεκρού. Η επιγραφή είχε σβηστεί από δεκαετίες. Ο νεκρός δεν θα νοιαζόταν να τον γνωρίζουν οι επισκέπτες και οι ζωντανοί δεν χρειάζονταν επιγραφές για να θυμηθούν ποιος ήταν ο νεκρός. Ήξεραν την ιστορία του τόπου τους, μέσα στην καρδιά τους ήταν υπερήφανοι γι’ αυτή και δεν τους ενδιέφερε να ζητήσουν αναγνώριση. Ίσως γιατί «Η Μάνη έδωσε πολλά, δεν πήρε τίποτε, ούτε και ζήτησε μέσα στην περηφάνια της», όπως διάβασα κάπου.

Όταν μεγάλωσα έψαξα και έμαθα. Το κάστρο χτίστηκε περί το 1795 από τον καπετάνιο Γεώργιο Καπετανάκη, αρχηγό μιας εκ των 14 ισχυρών μανιάτικων οικογενειών.

Πριν από την Επανάσταση, στο κάστρο είχαν βρει καταφύγιο πολλοί κατατρεγμένοι Μωραίτες, ο Αθ. Δαγρές, ο Παπατσώνης, ο Αναγνωσταράς, ο Θάνος Κανακάρης και οι Δεληγιανναίοι. Ο Γεώργιος μαζί με τα αδέρφια και τα ανίψια του πήραν μέρος στην απελευθέρωση της Καλαμάτας και ενίσχυαν τον Αγώνα οικονομικά. Ο ανιψιός του Θανασούλης σκοτώθηκε στο Μανιάκι πολεμώντας τον Ιμπραήμ δίπλα στον Παπαφλέσσα μαζί με άλλους Μανιάτες. Ένας άλλος ανιψιός ,ο Παναγιωτάκης, σκοτώθηκε στο Κουτσοπόδι πολεμώντας το Δράμαλη. Όμως, η μεγαλύτερη συνεισφορά της οικογένειας στον Αγώνα ήταν το χτίσιμο του πέτρινου οχύρωμα της Βέργας, της μόνης εισόδου στη δυτική Μάνη, από όπου ο Ιμπραήμ υπολόγιζε να περάσει για να κατακτήσει την αδούλωτη περιοχή και να καταστείλει την επανάσταση. Πίσω από τις πέτρες αυτές ταμπουρώθηκαν και πολέμησαν οι Καπετανάκηδες στο πλάι του Μαυρομιχάλη και των υπολοίπων Μανιατών ως τη νίκη. Οι πολεμιστές ανεφοδιάζονταν με προσωπικά έξοδα της οικογένειας. Μετά την απελευθέρωση πολλά μέλη της τιμήθηκαν με στρατιωτικά και πολιτικά αξιώματα, ενώ σύσσωμοι τάχθηκαν στο πλευρό του Καποδίστρια για την οργάνωση του ελληνικού κράτους σε αντίθεση με τους Μαυρομιχαλέους. Αυτή είναι η ιστορία του κάστρου και των ανθρώπων του, μικρή ή μεγάλη. Κι αν ποτέ βρεθείτε έξω από τις πύλες του να ξέρετε πως ο τάφος είναι του Σαράντου Καπετανάκη, μικρού γιού του Γεώργιου.