Κάπως επηρεασμένη από τη μαιευτική του Σωκράτη κι επειδή έχει πέσει πολύ «χαζομάρα» τον τελευταίο καιρό, σκέφτηκα ότι θα είχε ενδιαφέρον μία συνέντευξη με έναν ευφυή άνθρωπο...







Γράφει η Γεωργία Λινάρδου



Ο Αλέξανδρος Παπανδρέου είναι αντιπρόεδρος της ελληνικής MENSA* και υπεύθυνος στον τομέα των Χαρισματικών Παιδιών. Σκέφτηκα ότι θα είχε ενδιαφέρον μία συνέντευξη μαζί του. Τι ρωτά ένας βλαξ τον έξυπνο ή ένας έξυπνος τον ευφυή;

Ο Αλέξανδρος πιστεύει ότι δεν έχει σημασία τι ρωτάς, αλλά τί απαντήσεις παίρνεις και πως τις αντιλαμβάνεσαι. Και έχει δίκιο...

Ο Αλέξανδρος κάνει πολλά πράγματα, εκτός του να είναι Ηλεκτρολόγος Μηχανικός & Μηχανικός Η/Υ, είναι και υποψήφιος Διδάκτορας στο ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος.



Η συνέντευξη του Αλέξανδρου Παπανδρέου θα δημοσιευθεί σε τρεις συνέχειες. Είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και για κάποιους είναι βέβαιον ότι θα είναι χρήσιμη, αλλά και διδακτική…

Και τώρα τι ρωτάμε;

«Ο καθένας δικαιούται να ρωτά οτιδήποτε απαντά στις ανησυχίες, τους προβληματισμούς και την περιέργεια του. Το θέμα είναι αν θα πάρει απάντηση και πως θα σταθεί στην απάντηση αυτή. Την ελευθερία του λόγου, όπως και κάθε άλλο ελεύθερο αγαθό (καθαρός αέρας, εργασιακή μονιμότητα, πανεπιστημιακό άσυλο), συνηθίζουμε να την ξοδεύουμε μέχρι να εκφυλιστεί. Ο καθένας λοιπόν διατυπώνει λέξεις στη σειρά, τις οποίες μπορεί να κοσμήσει με ένα ερωτηματικό. Ο σωστός προβληματισμός δεν είναι τι δικαιούται να ρωτήσει κανείς, αλλά αν έχει να ρωτήσει κάτι. Αν έχει κάνει μια Σκέψη η οποία να υπερβαίνει τον κύκλο της ρουτίνας του και μπορεί να αποτελέσει αφετηρία για ένα γόνιμο ερώτημα. Για να το πάμε και ένα βήμα παραπέρα, σωστότερος προβληματισμός είναι αν αυτός που ρωτάει, έξυπνος ή μη, έχει πρόθεση να ακούσει και την απάντηση. Αυτό που μπορεί, πάντως, να εκμεταλλευτεί κάποιος στην αλληλεπίδραση του με κάποιον ευφυή είναι η διαφορετική οπτική που έχει επάνω στα πράγματα. Μια οπτική που ενδεχομένως να ανοίξει καινούρια μονοπάτια». 

Τι σημαίνει η σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα για έναν ευφυή άνθρωπο; Συνιστά θλίψη, απογοήτευση ή κάλεσμα;

«Η θλίψη και η απογοήτευση είναι συναισθήματα τα οποία τροφοδοτούνται από την σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα και πηγάζουν από το φόβο και την απόγνωση. Ένας ευφυής άνθρωπος δε μπορεί να συντηρεί τέτοια συναισθήματα γιατί καλείται, από τη φύση του, να προσαρμοστεί. Έχει μια διαφορετική οπτική επάνω στα γεγονότα και στο πεδίο που διαμορφώνουν, και με αυτό τον τρόπο είναι ασυμβίβαστος με τον οριστικό χαρακτήρα του αδιεξόδου. Αναμφίβολα υπάρχει εξαθλίωση, αλλά ακόμα και η αθλιότητα βγάζει ένα μεγαλείο όταν την αντιμετωπίζεις με υψηλό ηθικό και σθένος. Αντιθέτως, η μιζέρια δεν ενέχει απολύτως τίποτα. Ο φόβος οδηγεί στην αδράνεια, αυτή με τη σειρά της σπρώχνει πιο βαθιά μέσα στην ύφεση και γεννά νέους φόβους. Είναι επιτακτικό να δράσουμε για να βγούμε από αυτό το φαύλο κύκλο. Ο ευφυής είναι από τη φύση του μαχητής και αυτή είναι μια περίοδος μάχης. Αυτό είναι το κάλεσμα. Αυτή μπορεί να αποδειχθεί η ευκαιρία. Αυτή η ανισορροπία, που βιώνουμε στη συγκεκριμένη χρονική συγκυρία, έχει ενεργοποιήσει το ένστικτο αυτοσυντήρησης του ανθρώπου, ο οποίος προσπαθεί να αναπτύξει μηχανισμούς προσαρμογής στις βίαιες και ραγδαίες εξελίξεις που βιώνει. Ο ανθρώπινος νους είναι το τελευταίο καταφύγιο. Από κει προσπαθούμε να πιαστούμε και να μηχανεύσουμε τρόπους για την βελτίωση της ποιότητας ζωής μας. Όταν ζει κανείς το τέλος μιας κοινωνικής πραγματικότητας, η ύστατη βίαιη αντιπαράθεση δεν είναι η αντιπαράθεση με την κοινωνία, με το κράτος, με την πολιτική, αλλά με την σωματική, ψυχική και πνευματική υπόσταση του ανθρώπου. Είναι ώρα πια ο Έλληνας να αγκαλιάσει χωρίς ενοχή τις νοητικές του δυνατότητες και να ξεκινήσει να δημιουργεί. Η δημιουργία στέκει πάντοτε ένα επίπεδο πάνω από την μίμηση και την αναπαραγωγή και πρέπει να ανέβουμε το επίπεδο αυτό. Οφείλουμε να βγούμε από τη λογική της μονιμότητας και αν δεν έχουμε δουλειά να φτιάξουμε δουλειά. Να παράγουμε για να προσθέσουμε αξία στο οικοδόμημα το οποίο μας συντηρεί. Είναι δεδομένο ότι η κατάσταση στην Ελλάδα είναι δύσκολη και αυτό δε μπορούμε παρά να το αποδεχθούμε. Αυτό όμως συνεπάγεται ότι υπάρχει πολύ μεγάλο περιθώριο βελτίωσης και τίποτα δε μας εμποδίζει να είμαστε συμμέτοχοι και συνένοχοι εκείνου που θα φυτρώσει ή δε θα φυτρώσει μες την έρημο».

Ο Αλέξανδρος Παπανδρέου όταν συναναστρέφεται δημόσιες υπηρεσίες, κάνει «μη έξυπνες ερωτήσεις»;

«Όταν συναναστρέφομαι με δημόσιες υπηρεσίες προσπαθώ να κάνω απλές και βασικές ερωτήσεις, γνωρίζοντας εκ των προτέρων ότι τίποτα δε μπορεί να θεωρείται δεδομένο. Είναι η στάση που μπορούμε να κρατήσουμε απέναντι στη λογική του παραλόγου». 

Ο πολιτισμός συνιστά ευφυή διαδρομή στην εξέλιξη ενός ανθρώπου;

«Ο πολιτισμός δημιουργήθηκε αναμφίβολα από την ανάγκη του ανθρώπου για ασφάλεια και σίγουρα χρειάστηκε ευφυΐα για να πάρει μορφή. Ο πολιτισμός όμως δεν αποτελεί μία μονοσήμαντη έννοια, έχει διάφορες εκφάνσεις. Για παράδειγμα υπάρχει ο Δυτικός και ο Ανατολικός πολιτισμός. Ο Δυτικός πολιτισμός έχει ρίζες στην αρχαία Ελλάδα, επικεντρώνεται στη θέσπιση και την ανάπτυξη των επιστημών, προκαλεί ανισορροπίες (γνωσιακές, τεχνολογικές, πόρων), οι ανισορροπίες αυτές δημιουργούν ένα ανταγωνιστικό πλαίσιο, άκρως συγκρουσιακό, το οποίο οδηγεί στην εξέλιξη. Ο Δυτικός πολιτισμός προσπαθεί να επικεντρώσει στο σύνολο βάζοντας σε δεύτερη μοίρα τη μονάδα, απαιτεί υψηλή κριτική ικανότητα, εγρήγορση και ένα πεδίο ελεύθερης έκφρασης. Συνεπώς, με όπλο του την ανακάλυψη και τη γνώση, ευνοεί το σκεπτικισμό και την αμφισβήτηση. Από την άλλη, ο Ανατολικός πολιτισμός πηγάζει από την αρχαία Κίνα και είναι περισσότερο παθητικός. Τρανό παράδειγμα το Σινικό τείχος που έχτισαν οι Κινέζοι για να αποφύγουν τη σύγκρουση με τους Μογγόλους. Ο Ανατολικός πολιτισμός εστιάζει περισσότερο στην προσωπική ολοκλήρωση του καθενός, στοχεύοντας στο σύνολο μέσα από την ανάπτυξη των μερών του. Οι πολύ χαμηλότεροι ρυθμοί εξέλιξης, στα πλαίσια του, προσφέρουν περισσότερο χρόνο για προσωπικές αναζητήσεις και ως εκ τούτου προάγεται η αυτογνωσία. Ο Ανατολικός πολιτισμός απαιτεί νηφαλιότητα αλλά και ένα, κατά το δυνατόν, στάσιμο πεδίο απόλυτου ελέγχου για να αναπτυχθεί. Όταν παρατηρούμε μακροσκοπικά αυτά τα εκ διαμέτρου αντίθετα χαρακτηριστικά των δύο πολιτισμών, αντιλαμβανόμαστε ότι ο Δυτικός πολιτισμός είχε μεγαλύτερο μερίδιο στην προώθηση της ευφυΐας ή ότι η ανάπτυξη της ευφυΐας οδήγησε στον Δυτικό πολιτισμό, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι είναι καλό ή κακό».

* η MENSA είναι ένας παγκόσμιος οργανισμός, μια διεθνής κοινότητα ανθρώπων των οποίων ο Δείκτης Νοημοσύνης βρέθηκε υψηλός (στο ανώτερο 2% του ανθρώπινου πληθυσμού... το μοναδικό κριτήριο για να γίνει κάποιος μέλος)...